Het Centraal Rijksbureau is opgericht bij beschikking van de minister van Economische Zaken
Aanleiding voor oprichting
In januari 1950 werden de Rijksbureaus voor Metalen en Bouwstoffen en voor Tabak en Tabaksproducten samengevoegd tot het Centraal Rijksbureau. Met het verdwijnen van de schaarste werden de distributieregels overbodig en met het vorderen van het economisch herstel werden de rijksbureaus stuk voor stuk opgeheven, samengevoegd of bij het Centraal Rijksbureau gevoegd.
Kernbureau van het Centraal Rijksbureau (1953-1954)
Inrichting van de organisatie
President-Directeur
Staf Contact Centrale Dienst voor de In- en Uitvoer
Staf Organisatie
Directie Economische Aangelegenheden en Organisatie
Sub-Directie Economische Aangelegenheden
Afdelingen Planning
Afdeling Juridische Zaken
Afdeling Personeelszaken
Afdeling Algemene Diensten
Afdeling Comptabiliteit
Afdeling Administratie Vergunningen
Bureau Enquête, Statistiek en Bibliotheek
Bureau Contingentsbewaking
Bureau Controle
Bureau Interne Dienst
Bureau Postkamer en Archief
Bureau Materieel
Directie Beheer
Sector Papier en Hout
Sector Tabak
Sector Textiel
Sector Weg- en Luchtverkeer
Sector Elektrotechniek
Sector Machines
Sector Overige Eindproducten
Sector Huiden, Leder en Rubber
Sector Keramiek
Sector Metalen Grondstoffen
Sector Administratie
Sector Correspondentie
Sector Chemische en Farmacologische Producten
Positie binnen de organisatie
De directeuren van de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid vielen formeel onder het gezag van de minister van Economische Zaken
Taken
De Rijksbureaus voor de Handel en Nijverheid waren belast met de uitvoering van de Distributiewet 1939 en waren georganiseerd per bedrijfstak. De Rijksbureaus regelden de distributie van grondstoffen, hulpstoffen, halffabricaten en industriële producten. Ze verrichtten de volgende activiteiten:
In- en uitschrijven van ondernemingen
Onderzoek naar voorraden en verbruik
Verlenen van ontheffingen en vergunningen tot verwerking en verhandeling van distributiegoederen
Vaststellen van prijzen
Verlenen van in- en uitvoervergunningen
Vorderen van voorraden
Medewerken aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen: arisering bedrijfsleven, evacuatie, recuperatie, oorlogsbuit, oorlogsschade, zuivering, vijandelijk vermogen, Marshallhulp
Met betrekking tot joodse en vijandelijke ondernemingen registreerden de Rijksbureaus benoeming en ontslag van de Verwalter en de liquidatie van bedrijven. Ze bemiddelden bij verzoeken om vrijstelling van transport naar Westerbork van als onmisbaar opgegeven joodse werknemers. Ook werkten ze mee aan de al dan niet legale export van joodse voorraden naar Duitsland. Na de oorlog werkten ze mee aan het rechtsherstel van joodse bedrijven welke door maatregelen van de bezetter waren getroffen.
Bockxmeer, J.M.L. van en P.C.A. Lamboo, H.A.J. van Schie, Onderzoeksgids Archieven Joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998).
Centraal Bureau voor de Statistiek, Economische en Sociale Kroniek der Oorlogsjaren 1940-1945 (Utrecht 1947).
De distributie. Distributiewet 1939 en alle beschikkingen en besluiten verband houdende met deze wet (Zeist 1945).
Leeuw, A.J. van der, Overzicht van de bestaande verslagen betreffende het werk der Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid tijdens de oorlog 1939-1945 (Amsterdam 1953). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 58. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en het georganiseerde bedrijfsleven 1939-1945 (Amsterdam 1954). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 61. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid onder Duits en Nederlands gezag (Amsterdam 1956). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 62. Interne publicatie van het RIOD.
Omvang: 31 pagina’s. De inventaris bevat een archivistische en historische inleiding (blz. 5-9)
Omvang
10,25 meter
Aantal inventarisnummers
248 inventarisnummers
Archiefordening
Thematisch
Informatiedrager
papier
Openbaarheid
volledige openbaarheid
Analytische beschrijving van het archief
Het archief bevat onder meer circulaires, periodieke verslagen, notulen en vergaderstukken, correspondentie, ingekomen berichten, formulieren en notities van organisatieonderdelen. Tevens stukken m.b.t. de instandhouding van de organisatie, taakuitoefening op basis van de Distributiewet 1939, de product- en distributiebeschikkingen, uitvoering van aan het rijksbureau gedelegeerde taken en uitvoering van controle en oplegging van sancties.
Medewerking aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen
228 Stukken betreffende de verrekening van een door de Duitsers in beslaggenomen partij non-ferrometalen van de Amsterdamse Metaalhandel v/h E. Schaap
229 Stukken betreffende de schadeloosstelling voor Nederlandse eigenaren van in Duitsland gelegen bossen in verband met houtkap ten behoeve van de Nederlandse mijnen
230 Stukken betreffende de afrekening en afwikkeling van de "houtkoperspot oorlogsbuit" met de Ondervakgroep Groothandel in Hardhout