Rijksbureau voor Chemische Producten

In juni 1948 werd het Rijksbureau voor Chemische Producten samengevoegd met het Rijksbureau voor Genees- en Verbandmiddelen (1939-1948) tot het Rijksbureau voor Chemische en Pharmaceutische Producten (1948-1950)

Ingesteld bij beschikking van de minister van Economische Zaken

De Distributiewet 1939 en de Chemische Produktenbeschikking 1939 nr 1.

Het Rijksbureau voor Chemische producten werd opgericht om werkzaam te zijn op het gebied van regeling en controle van de productie van chemische producten en om toezicht te houden op de prijsvorming en prijsbeheersing.

Kernbureau Chemische Producten (1938-1939)

De directie bestond uit een directeur en een secretaris: Directeur was Dr. J.P. Bannier, de secretaris Mr. A. Steinhauser. Daarnaast was er een adviesgroep onder leiding van drs. C.M. Nienhuys.

Afdelingen:

A. De algemene afdelingen

• 1. Afdeling secretariaat
• 2. Afdeling voor Algemene Voorzieningswerkzaamheden en Bedrijfsbehartiging
  • a. Bureau Budgettering
  • b. Bureau in- en uitvoer
  • c. Bureau Bedrijfsbehartiging

• 3. Afdeling voor sociale aangelegenheden
• 4. Afdeling prijzen en externe controle

B. De distributieafdelingen

Bij het Rijksbureau voor Chemische Producten werden verschillende Secties ingericht:

• Sectie Beenderen
• Sectie Koolteer
• Sectie Teer
• Sectie Pyriet en Zwavelzuur
• (Sectie Spiritus)
• Sectie Zeep
• Sectie Verf- en Verfgrondstoffen

Na de oorlog heeft een reorganisatie plaatsgevonden.

De directeuren van de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid vielen formeel onder het gezag van de minister van Economische Zaken, na de Duitse bezetting onder de secretaris-generaal van het departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart als waarnemend departementshoofd. De Rijksbureaus kregen tijdens de bezetting steeds meer autonomie, vooral op het terrein van de productie, distributie en contacten met de Duitsers.

De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid waren belast met de uitvoering van de Distributiewet 1939. Zij waren georganiseerd per bedrijfstak (op hoofdlijnen). Na inventarisatie van de importmogelijkheden, voorraden en behoeften, trachtte men met behulp van prijsvorming, fabricagevoorschriften en distributiebeschikkingen te komen tot een zo doeltreffend en rechtvaardig mogelijke verdeling en verspreiding van goederen onder (detail)handel en het publiek en van grondstoffen, productiemiddelen en verdere faciliteiten onder de fabrikanten en verwerkende industrieën.

De Rijksbureaus verrichtten de volgende activiteiten:

• In- en uitschrijven van ondernemingen
• Onderzoek naar voorraden en verbruik
• Verlenen van ontheffingen en vergunningen tot verwerking en verhandeling van distributiegoederen
• Vaststellen van prijzen
• Verlenen van in- en uitvoervergunningen
• Vorderen van voorraden
• Medewerken aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen: arisering bedrijfsleven, evacuatie, recuperatie, oorlogsbuit, oorlogsschade, zuivering, vijandelijk vermogen, Marshallhulp
• Met betrekking tot joodse en vijandelijke ondernemingen registreerden de Rijksbureaus benoeming en ontslag van de Verwalter en de liquidatie van bedrijven. Ze bemiddelden bij verzoeken om vrijstelling van transport naar Westerbork van als onmisbaar opgegeven joodse werknemers. Ook werkten ze mee aan de al dan niet legale export van joodse voorraden naar Duitsland. Tenslotte werkten ze mee aan het rechtsherstel van joodse bedrijven welke door maatregelen van de bezetter waren getroffen.

Rechtsherstel

• Vervolgingsslachtoffers Nederland algemeen
• Joden

• Burger-oorlogsgetroffenen Nederland algemeen
• Dwangarbeiders
• "Vijanden"

Nederland

Den Haag (NL)

• Centraal Rijksbureau

   

• Bockxmeer, J.M.L. van en P.C.A. Lamboo, H.A.J. van Schie, Onderzoeksgids Archieven Joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998).
• Centraal Bureau voor de Statistiek, Economische en Sociale Kroniek der Oorlogsjaren 1940-1945 (Utrecht 1947).
• De distributie. Distributiewet 1939 en alle beschikkingen en besluiten verband houdende met deze wet (Zeist 1945).
• Leeuw, A.J. van der, Overzicht van de bestaande verslagen betreffende het werk der Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid tijdens de oorlog 1939-1945 (Amsterdam 1953). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 58. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en het georganiseerde bedrijfsleven 1939-1945 (Amsterdam 1954). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 61. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid onder Duits en Nederlands gezag (Amsterdam 1956). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 62. Interne publicatie van het RIOD.