Rijksbureau voor Textiel

Bij beschikking van de secretaris-generaal van het ministerie van Handel, Nijverheid en Scheepvaart van 16 augustus 1944

De Textielbeschikking 1944.

In augustus 1944 werden alle Rijksbureaus van de textielsector samengevoegd tot een gemeenschappelijk orgaan, nl. het Rijksbureau voor Textiel. De uitvoerende taak werd gedecentraliseerd, de bestaande Bureaus en de verschillende instellingen werden hierbij omgezet in afdelingen van dit Rijksbureau voor Textiel:

• Het Rijksbureau voor Wol en Lompen werd Kantoor Tilburg
• Het Rijkstextielbureau werd Kantoor Arnhem
• De Sectie Confectie van het Rijksbureau voor Wol en Lompen en het Rijkstextielbureau werd de Sectie Confectie te Amsterdam
• Het Rijksbureau Distex werd de Sectie Distex te 's-Gravenhage
• De Centrale Textiel Inspectie te Amsterdam

De directie werd gevormd door de heren Hey en Van Spaendonck. Professor Wisselink was als adviseur verbonden aan het rijksbureau.

De directie oefende het centrale gezag en toezicht uit. Zij behandelde de zaken van algemeen beleid, gaven de bestuurders van de afzonderlijke bureaus de nodige principiële richtlijnen en ontvingen van hen rekenschap over de uitvoering van hun taak.

Organisatie in 1947.

Directie Mr. B.J.M. van Spaendonck, directeur

Mr. J.B.G.M. Peters, adjunct-directeur

Afdelingen:

• Beheer
• Afdeling Planning
• Afdeling Import
• Afdeling Export
• Afdeling Bedrijfsvergunningen
• Afdeling Dierlijke Haren en Inlandse Scheerwol

• Administratie
  • Afdeling Personeel en Interne Organisatie
  • Afdeling Comptabiliteit
  • Afdeling Statistiek en Typekamer
  • Algemene Diensten

Begin 1950 werden de Rijksbureaus gehergroepeerd om tot een doelmatiger werkwijze te komen. Per 30 januari werd de Sectie Confectie van het Rijksbureau voor Textiel overgebracht naar het adres van de Sectie Distex in Scheveningen. De werkzaamheden werden echter onder dezelfde directies voortgezet.

Op 1 april 1950 werd het Kantoor Tilburg van het Rijksbureau voor Textiel opgeheven. In plaats daarvan werd een 'Sectie Wolindustrie' ingericht bij de andere Secties in Scheveningen.

Op 1 december 1950 werd het Rijksbureau voor Textiel, voor zover dat gevestigd was in Scheveningen, opgeheven, te weten het secretariaat en directie van de Sectie Distex, de Sectie Confectie en de Sectie Wolindustrie.

De resterende beleidswerkzaamheden gingen over naar het ministerie van Economische Zaken. De werkzaamheden die verband hielden met de afgifte van invoervergunningen, gingen over naar het Centraal Rijksbureau.

Het Rijksbureau ressorteerde onder het ministerie van Handel, Nijverheid en Landbouw

De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid waren belast met de uitvoering van de Distributiewet 1939. Zij waren georganiseerd per bedrijfstak (op hoofdlijnen) en regelden de distributie van grondstoffen, hulpstoffen, halffabricaten en industriële producten. Ze verrichtten de volgende activiteiten:

• In- en uitschrijven van ondernemingen.
• Onderzoek naar voorraden en verbruik.
• Verlenen van ontheffingen en vergunningen tot verwerking en verhandeling van distributiegoederen.
• Vaststellen van prijzen.
• Verlenen van in- en uitvoervergunningen.
• Vorderen van voorraden.
• Medewerken aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen: arisering bedrijfsleven, evacuatie, recuperatie, oorlogsbuit, oorlogsschade, zuivering, vijandelijk vermogen, Marshallhulp.
• Met betrekking tot joodse en vijandelijke ondernemingen registreerden de Rijksbureaus benoeming en ontslag van de Verwalter en de liquidatie van bedrijven. Ze bemiddelden bij verzoeken om vrijstelling van transport naar Westerbork van als onmisbaar opgegeven joodse werknemers. Ook werkten ze mee aan de al dan niet legale export van joodse voorraden naar Duitsland. Tenslotte werkten ze mee aan het rechtsherstel van joodse bedrijven welke door maatregelen van de bezetter waren getroffen.

Rechtsherstel

• Vervolgingsslachtoffers Nederland algemeen
• Joden

• Burger-oorlogsgetroffenen Nederland algemeen
• Dwangarbeiders
• "Vijanden"

Nederland

Den Haag (NL)

Arnhem (NL)

Amsterdam (NL)

Scheveningen (NL)

Tilburg (NL)

• Centraal Rijksbureau

• Bockxmeer, J.M.L. van en P.C.A. Lamboo, H.A.J. van Schie, Onderzoeksgids Archieven Joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998).
• Centraal Bureau voor de Statistiek, Economische en Sociale Kroniek der Oorlogsjaren 1940-1945 (Utrecht 1947).
• De distributie. Distributiewet 1939 en alle beschikkingen en besluiten verband houdende met deze wet (Zeist 1945)
• Leeuw, A.J. van der, Overzicht van de bestaande verslagen betreffende het werk der Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid tijdens de oorlog 1939-1945 (Amsterdam 1953). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 58. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en het georganiseerde bedrijfsleven 1939-1945 (Amsterdam 1954). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 61. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid onder Duits en Nederlands gezag (Amsterdam 1956). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 62. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J., van der, Huiden en leder 1939-1945. Bijdrage tot de economische geschiedenis van Nederland in de Tweede Wereldoorlog (Den Haag 1954).
• Swarttouw, C.N.F., De textielvoorziening van Nederland gedurende den bezettingstijd, 1940-1945 (Amsterdam 1947).