Rijks-Textielbureau

In augustus 1944 werden de Rijksbureaus die met textiel te maken hadden, samengevoegd in het Rijksbureau voor Textiel. Hierdoor hield het Rijksbureau voor Wol en Lompen op te bestaan en werd het vervangen door de afdeling 'Kantoor Tilburg' van het Rijksbureau voor Textiel. Ook het Rijks-textielbureau hield in augustus 1944 op te bestaan. Het werd vervangen door de afdeling 'Kantoor Arnhem' van het Rijksbureau voor Textiel.

Minister van Economische Zaken

Distributiewet 1939

Kernbureau Textielproducten; Rijksbureau voor Katoen en Jute

Het Rijksbureau stond onder leiding van een directeur en per sectie was er een Commissie van Bijstand.

In 1940 zag de organisatie er als volgt uit:

Directeur J.A. Panhuyzen; Adjudant-directueur D. Rieckelman en W. Katz

• Afdeling Secretariaat
• Afdeling Grond- en Hulpstoffen
• Afdeling Halffabricaten
• Afdeling Administratie
• Afdeling Bijzondere Opdrachten en afleveringen
• Afdeling Personeelszaken en Algemene Diensten

• Sectie Jute
• Sectie Kapok
• Sectie Katoen
• Sectie Kunstzijde en Kapok
• Sectie Linnen en Plantaardige Vezels
• Sectie Lompen
• Sectie Confectie (Deze Sectie was tevens een Sectie van het Rijksbureau voor Wol en Lompen)

De directeuren van de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid vielen formeel onder het gezag van de minister van Economische Zaken, na de Duitse bezetting onder de secretaris-generaal van het departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart als waarnemend departementshoofd. De Rijksbureaus kregen tijdens de bezetting steeds meer autonomie, vooral op het terrein van de productie, distributie en contacten met de Duitsers.

De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid waren belast met de uitvoering van de Distributiewet 1939. Zij waren georganiseerd per bedrijfstak (op hoofdlijnen) en regelden de distributie van grondstoffen, hulpstoffen, halffabricaten en industriële producten. Ze verrichtten de volgende activiteiten:

• In- en uitschrijven van ondernemingen.
• Onderzoek naar voorraden en verbruik.
• Verlenen van ontheffingen en vergunningen tot verwerking en verhandeling van distributiegoederen.
• Vaststellen van prijzen.
• Verlenen van in- en uitvoervergunningen.
• Vorderen van voorraden.
• Medewerken aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen: arisering bedrijfsleven, evacuatie, recuperatie, oorlogsbuit, oorlogsschade, zuivering, vijandelijk vermogen, Marshallhulp.
• Met betrekking tot joodse en vijandelijke ondernemingen registreerden de Rijksbureaus benoeming en ontslag van de Verwalter en de liquidatie van bedrijven. Ze bemiddelden bij verzoeken om vrijstelling van transport naar Westerbork van als onmisbaar opgegeven joodse werknemers. Ook werkten ze mee aan de al dan niet legale export van joodse voorraden naar Duitsland. Tenslotte werkten ze mee aan het rechtsherstel van joodse bedrijven welke door maatregelen van de bezetter waren getroffen.

Rechtsherstel

• Vervolgingsslachtoffers Nederland algemeen
• Joden

• Burger-oorlogsgetroffenen Nederland algemeen
• Dwangarbeiders
• "Vijanden"

Nederland

Arnhem (NL)

• Centraal Rijksbureau

• Bockxmeer, J.M.L. van en P.C.A. Lamboo, H.A.J. van Schie, Onderzoeksgids Archieven Joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998).
• Centraal Bureau voor de Statistiek, Economische en Sociale Kroniek der Oorlogsjaren 1940-1945 (Utrecht 1947).
• De distributie. Distributiewet 1939 en alle beschikkingen en besluiten verband houdende met deze wet (Zeist 1945).
• Leeuw, A.J. van der, Overzicht van de bestaande verslagen betreffende het werk der Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid tijdens de oorlog 1939-1945 (Amsterdam 1953). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 58. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en het georganiseerde bedrijfsleven 1939-1945 (Amsterdam 1954). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 61. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid onder Duits en Nederlands gezag (Amsterdam 1956). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 62. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J., van der, Huiden en leder 1939-1945. Bijdrage tot de economische geschiedenis van Nederland in de Tweede Wereldoorlog (Den Haag 1954).
• Swarttouw, C.N.F., De textielvoorziening van Nederland gedurende den bezettingstijd, 1940-1945 (Amsterdam 1947)

In augustus 1944 werden alle Rijksbureaus van de textielsector samengevoegd tot een gemeenschappelijk orgaan, nl. het Rijksbureau voor Textiel. De uitvoerende taak werd gedecentraliseerd, de bestaande Bureaus en de verschillende instellingen werden hierbij omgezet in afdelingen van dit Rijksbureau voor Textiel:

• Het Rijksbureau voor Wol en Lompen werd Kantoor Tilburg.
• Het Rijkstextielbureau werd Kantoor Arnhem.
• De Sectie Confectie van het Rijksbureau voor Wol en Lompen en het Rijkstextielbureau werd de Sectie Confectie te Amsterdam.
• Het Rijksbureau Distex werd de Sectie Distex te 's-Gravenhage.
• De Centrale Textiel Inspectie te Amsterdam.