Bij beschikking van de minister van Economische Zaken
Aanleiding voor oprichting
Het Rijksbureau voor Papier werd opgericht ten behoeve van de regeling en controle van de productie van papier en het houden van toezicht op de prijsvorming en prijsbeheersing.
Tijdens de bezetting kwam het Rijksbureau onder Duitse supervisie te staan, onder een directie en bestuur dat toezicht hield.
Directeur J. ter Steege
De afdelingen van het Rijksbureau zijn te verdelen in:
a. De belangrijkste afdelingen:
Bedrijfseconomische Zaken
Distributie
Bedrijfsvergunningen
Juridische Zaken
Sociale Zaken
Prijzen
b. De hulpafdelingen:
Secretarie
Typekamer
Comptabiliteit
Archief
Algemene Zaken
c. De Buitendienst
Sectie Grafische Industrie van het Rijksbureau voor Verwerkende Industrieën (1941)
Directeur H. Koechlin
Adviseurs van het Rijksbureau F. Caron, F.P. d’Huy, Mr. M. van Vugt
Prijzen en Buitendienst
Juridische en Economische Zaken (oprichting, uitbreiding, inschrijving van ondernemingen)
Bedrijfseconomische Zaken (Overheids- en Duitse opdrachten, vervaardigingsverboden en voorschriften)
Distributie
Exportcertificaten
Comptabiliteit
Rijksbureau voor Papier, Papierverwerkende en Grafische Industrie (Directeuren J. ter Steege en H. Koechlin)
Directie
Secretariaat
Organisatie
Beheer
Productieregeling grondstoffen
Distributie
Papierverwerkende Industrieën
Positie binnen de organisatie
De directeuren van de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid vielen formeel onder het gezag van de minister van Economische Zaken, na de Duitse bezetting onder de secretaris-generaal van het departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart als waarnemend departementshoofd. De Rijksbureaus kregen tijdens de bezetting steeds meer autonomie, vooral op het terrein van de productie, distributie en contacten met de Duitsers.
Taken
De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid waren belast met de uitvoering van de Distributiewet 1939. Zij waren georganiseerd per bedrijfstak (op hoofdlijnen) en regelden de distributie van grondstoffen, hulpstoffen, halffabricaten en industriële producten. Ze verrichtten de volgende activiteiten:
In- en uitschrijven van ondernemingen.
Onderzoek naar voorraden en verbruik.
Verlenen van ontheffingen en vergunningen tot verwerking en verhandeling van distributiegoederen.
Vaststellen van prijzen.
Verlenen van in- en uitvoervergunningen.
Vorderen van voorraden.
Medewerken aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen: arisering bedrijfsleven, evacuatie, recuperatie, oorlogsbuit, oorlogsschade, zuivering, vijandelijk vermogen, Marshallhulp.
Met betrekking tot joodse en vijandelijke ondernemingen registreerden de Rijksbureaus benoeming en ontslag van de Verwalter en de liquidatie van bedrijven. Ze bemiddelden bij verzoeken om vrijstelling van transport naar Westerbork van als onmisbaar opgegeven joodse werknemers. Ook werkten ze mee aan de al dan niet legale export van joodse voorraden naar Duitsland. Tenslotte werkten ze mee aan het rechtsherstel van joodse bedrijven welke door maatregelen van de bezetter waren getroffen.
Bockxmeer, J.M.L. van en P.C.A. Lamboo, H.A.J. van Schie, Onderzoeksgids Archieven Joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998).
Centraal Bureau voor de Statistiek, Economische en Sociale Kroniek der Oorlogsjaren 1940-1945 (Utrecht 1947).
De distributie. Distributiewet 1939 en alle beschikkingen en besluiten verband houdende met deze wet (Zeist 1945).
Leeuw, A.J. van der, Overzicht van de bestaande verslagen betreffende het werk der Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid tijdens de oorlog 1939-1945 (Amsterdam 1953). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 58. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en het georganiseerde bedrijfsleven 1939-1945 (Amsterdam 1954). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 61. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid onder Duits en Nederlands gezag (Amsterdam 1956). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 62. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J., van der, Huiden en leder 1939-1945. Bijdrage tot de economische geschiedenis van Nederland in de Tweede Wereldoorlog (Den Haag 1954).
Rijksbureau voor Papier, Papierverwerkende en Grafische Industrie, Regelingen op het gebied van productie en distributie (Amsterdam 1943).
Voorn, H, Papier in den oorlog. Een schets der overheidsbemoeiing met de papierbranche in de jaren 1940-1945 naar gegevens ontleend aan ambtelijke archieven (Amsterdam 1946).
Omvang: 47 blz. De inventaris bevat een archivistische en historische inleiding (blz. 7-16)
Omvang
4,4 meter
Aantal inventarisnummers
341 inventarisnummers
Archiefordening
Thematisch
Informatiedrager
papier
Openbaarheid
volledige openbaarheid
Analytische beschrijving van het archief
Het archief van het Rijksbureau voor Papier, Papierverwerkende en Grafische Industrie en voorgangers, 1939-1950 en voorgangers bestaat uit drie archieven:
Rijksbureau voor Papier 1939-1943
Rijksbureau voor verwerkende industrieën, sectie Grafische Industrie 1940-1943
Rijksbureau voor papier, papierverwerkende en Grafische Industrie 1943-1950
1. Het archief van het Rijksbureau voor Papier bevat circulaires, notulen en vergaderstukken, periodieke verslagen, algemene correspondentie en modelformulieren, publicaties, persberichten en teksten van radioredes. Verder bevat het archief stukken betreffende de instandhouding van de organisatie en stukken m.b.t. de taakuitvoering op basis van de Distributiewet 1939, en uitvoering van aan het Rijksbureau gedelegeerde taken en de uitvoering van controle en oplegging van sancties.
Met betrekking tot oorlogsgetroffenen zijn de volgende archiefbescheiden te onderscheiden:
43 Stukken betreffende de bemoeienis met personeelsleden, opgeroepen voor de Arbeitseinsatz en verblijvend in krijgsgevangenschap, 1942-1943.
92 Stukken betreffende de behandeling van verzoeken van bedrijven om vrijstelling van personeel voor de Arbeitseinsatz, 1943.
2. Het archief van het Rijksbureau voor verwerkende industrieën, sectie Grafische Industrie 1940-1943bevat circulaires, periodieke verslagen, algemene correspondentie en modellen van formulieren, persberichten en publicaties en De Wegwijzer, publicatieblad van de sectie Grafische Industrie. Verder bevat het stukken betreffende de instandhouding van de organisatie en stukken m.b.t. de taakuitvoering op basis van de Distributiewet 1939, en uitvoering van aan het Rijksbureau gedelegeerde taken.
3. Het archief van het Rijksbureau voor papier, papierverwerkende en Grafische Industrie 1943-1950 bevat circulaires, notulen en vergaderstukken, periodieke verslagen, algemene correspondentie en modelformulieren, rapporten en verslagen, publicaties, persberichten en literatuuroverzichten. Verder bevat het archief stukken betreffende de instandhouding van de organisatie en stukken m.b.t. de taakuitvoering op basis van de Distributiewet 1939, en uitvoering van aan het Rijksbureau gedelegeerde taken en de uitvoering van controle en oplegging van sancties.
Met betrekking tot oorlogsgetroffenen zijn de volgende archiefbescheiden te onderscheiden:
295 Stukken betreffende de behandeling van verzoeken van bedrijven inzake de vrijstelling van personeel voor de Arbeitseinsatz, 1943.
309 Stukken betreffende de medewerking aan de ondersteuning van onder oorlogsgevolgen geleden bedrijven en het rechtsherstel van bedrijven, 1942-1950.
310 Rapporten betreffende controle van beschadigde en verwoeste drukkerijen, 1944-1945.
311 Overzichten van gebombardeerde papier-, papierverwerkende en grafische bedrijven, 1945.
312 Brieven aan de commissaris-generaal ter bevordering van de Nederlandse Economische Belangen in Duitsland betreffende de terugvordering van grafische machines die door de Duitsers waren gevorderd en naar Duitsland zijn afgevoerd, met bijlagen, 1945.
313 Overzicht van gearresteerde, verdwenen of overleden personeelsleden van grafische bedrijven, ca. 1945.
314 Overzichten van vijandelijk vermogen bij papier, papierverwerkende en grafische bedrijven, ca. 1945.
317 Stukken betreffende het innen van vorderingen betrekking hebbende op partijen papier afkomstig uit oorlogsbuit, 1948-1949.
Deelarchieven/ gedeponeerde archieven
Tijdelijk Rijksbureau Den Bosch (Sectie Grafische Industrie) 1944-1946
Tijdelijk Rijksbureau Maastricht (Sectie Papier en Papierverwerkende Industrie) 1945