Rijksbureau voor Hout

Bij beschikking van de minister van Economische Zaken

Het bureau werd opgericht om werkzaam te zijn op het gebied van regeling en controle van de productie van hout en om toezicht te houden op de prijsvorming en prijsbeheersing.

Kernbureau Bouwmaterialen (1938-1939)

• Directeur van het rijksbureau - A. Kouwenaar
  • Adjunct-directeur A.J. van Berkel
  • Adjunct-directeur H.W. van Monsjou

De organisatie bestond uit de volgende afdelingen:

• Afdeling Controle
• Afdeling Houtdistributie, sectie Vergunningen
• Afdeling Inlandsch
• Afdeling Interne Controle
• Afdeling Inventarisatie
• Afdelingen Algemeene Controle, Inlandsch Hout en
• Juridische Aangelegenheden
• Contact-bureau Eindhoven

Bij het Rijksbureau voor Hout werden verschillende Secties ingericht:

• Sectie Bedrijfsvergunningen
• Sectie Kurk
• Sectie Meubelen
• Sectie Prijzen en de daaruit voortgekomen secties/afdelingen

De directeuren van de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid vielen formeel onder het gezag van de minister van Economische Zaken, na de Duitse bezetting onder de secretaris-generaal van het departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart als waarnemend departementshoofd. De Rijksbureaus kregen tijdens de bezetting steeds meer autonomie, vooral op het terrein van de productie, distributie en contacten met de Duitsers.

De toewijzing van hout geschiedde onder toewijzing van het Rijksbureau voor Hout, die daartoe regionaal zogenaamde houtgemachtigden had aangewezen. Deze houtgemachtigden waren veelal directeuren van houthandelaren.

De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid waren belast met de uitvoering van de Distributiewet 1939. Zij waren georganiseerd per bedrijfstak (op hoofdlijnen). Na inventarisatie van de importmogelijkheden, voorraden en behoeften, trachtte men met behulp van prijsvorming, fabricagevoorschriften en distributiebeschikkingen te komen tot een zo doeltreffend en rechtvaardig mogelijke verdeling en verspreiding van goederen onder (detail)handel en het publiek en van grondstoffen, productiemiddelen en verdere faciliteiten onder de fabrikanten en verwerkende industrieën.

De Rijksbureaus verrichtten de volgende activiteiten:

• In- en uitschrijven van ondernemingen
• Onderzoek naar voorraden en verbruik
• Verlenen van ontheffingen en vergunningen tot verwerking en verhandeling van distributiegoederen
• Vaststellen van prijzen
• Verlenen van in- en uitvoervergunningen
• Vorderen van voorraden
• Medewerken aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen: arisering bedrijfsleven, evacuatie, recuperatie, oorlogsbuit, oorlogsschade, zuivering, vijandelijk vermogen, Marshallhulp
• Met betrekking tot joodse en vijandelijke ondernemingen registreerden de Rijksbureaus benoeming en ontslag van de Verwalter en de liquidatie van bedrijven. Ze bemiddelden bij verzoeken om vrijstelling van transport naar Westerbork van als onmisbaar opgegeven joodse werknemers. Ook werkten ze mee aan de al dan niet legale export van joodse voorraden naar Duitsland. Tenslotte werkten ze mee aan het rechtsherstel van joodse bedrijven welke door maatregelen van de bezetter waren getroffen.

Taken van de rijksbureaus op basis van de Distributiewet 1939, de productbeschikking(en) en de distributiebeschikkingen:

• Voorbereiding en uitvoering van de regelgeving en het distributiebeleid in het algemeen
• Uitvoering van product- en distributiebeschikkingen
• Inschrijving van ondernemingen
• Onderzoek naar voorraden, productie, verwerking en gebruik
• Planning
• Toewijzing van voorraden
• Regeling van productie en vervoer
• Verlening van vergunningen
• Inning van bijdragen, inschrijvings- en consentgelden

Aan het rijksbureau gedelegeerde taken:

• Regeling van de in- en uitvoer
• Vorderingen van voorraden
• Prijsvorming en prijsbeheersing
• Bescherming van de werkgelegenheid en industrie
• Uitvoering Bedrijfsvergunningenbesluit 1941
• Medewerking aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen
• Medewerking aan de uitvoering van het Marshallplan
• Medewerking aan economische maatregelen in internationaal verband
• Uitvoeren van controle en opleggen van sancties

Rechtsherstel

• Vervolgingsslachtoffers Nederland algemeen
• Joden

• Burger-oorlogsgetroffenen Nederland algemeen
• Dwangarbeiders
• "Vijanden"

Nederland

Amsterdam (NL)

• Centraal Rijksbureau

• Bockxmeer, J.M.L. van en P.C.A. Lamboo, H.A.J. van Schie, Onderzoeksgids Archieven Joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998).
• Centraal Bureau voor de Statistiek, Economische en Sociale Kroniek der Oorlogsjaren 1940-1945 (Utrecht 1947).
• De distributie. Distributiewet 1939 en alle beschikkingen en besluiten verband houdende met deze wet (Zeist 1945)
• Leeuw, A.J. van der, Overzicht van de bestaande verslagen betreffende het werk der Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid tijdens de oorlog 1939-1945 (Amsterdam 1953). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 58. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en het georganiseerde bedrijfsleven 1939-1945 (Amsterdam 1954). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 61. Interne publicatie van het RIOD.
• Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid onder Duits en Nederlands gezag (Amsterdam 1956). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 62. Interne publicatie van het RIOD.