Ingesteld bij beschikking van de secretaris-generaal van het departement voor Handel en Nijverheid
Aanleiding voor oprichting
Aangezien de taken van de Sectie Teer van het Rijksbureau voor Chemische Producten zich steeds verder uitbreiden, werd besloten deze Sectie om te zetten in een zelfstandig rijksbureau.
Het Rijksbureau voor Teerproducten werd in juli 1949 bij Ministeriële Beschikking opgeheven. De taken van het Rijksbureau werden overgebracht naar het Rijksbureau voor Chemische en Pharmaceutische Producten. In 1950 ging het Rijksbureau voor Chemische en Pharmaceutische Producten op in het Centraal Rijksbureau.
Inrichting van de organisatie
Directeur P. Hijdelaar
Bureau Goederencontrole - Afdeling Oorlogsbuit
Afdeling Teerverfstoffen, teerolie en naphtaline
Afdeling Asfalt, pek, mastiek en daklak
Afdeling Benzolproducten
Positie binnen de organisatie
De directeuren van de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid vielen formeel onder het gezag van de minister van Economische Zaken, na de Duitse bezetting onder de secretaris-generaal van het departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart als waarnemend departementshoofd. De Rijksbureaus kregen tijdens de bezetting steeds meer autonomie, vooral op het terrein van de productie, distributie en contacten met de Duitsers.
Taken
De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid waren belast met de uitvoering van de Distributiewet 1939. Zij waren georganiseerd per bedrijfstak (op hoofdlijnen). Na inventarisatie van de importmogelijkheden, voorraden en behoeften, trachtte men met behulp van prijsvorming, fabricagevoorschriften en distributiebeschikkingen te komen tot een zo doeltreffend en rechtvaardig mogelijke verdeling en verspreiding van goederen onder (detail)handel en het publiek en van grondstoffen, productiemiddelen en verdere faciliteiten onder de fabrikanten en verwerkende industrieën.
De Rijksbureaus verrichtten de volgende activiteiten:
In- en uitschrijven van ondernemingen.
Onderzoek naar voorraden en verbruik.
Verlenen van ontheffingen en vergunningen tot verwerking en verhandeling van distributiegoederen.
Vaststellen van prijzen.
Verlenen van in- en uitvoervergunningen.
Vorderen van voorraden.
Medewerken aan de afwikkeling van oorlogsgevolgen: arisering bedrijfsleven, evacuatie, recuperatie, oorlogsbuit, oorlogsschade, zuivering, vijandelijk vermogen, Marshallhulp.
Met betrekking tot joodse en vijandelijke ondernemingen registreerden de Rijksbureaus benoeming en ontslag van de Verwalter en de liquidatie van bedrijven. Ze bemiddelden bij verzoeken om vrijstelling van transport naar Westerbork van als onmisbaar opgegeven joodse werknemers. Ook werkten ze mee aan de al dan niet legale export van joodse voorraden naar Duitsland. Tenslotte werkten ze mee aan het rechtsherstel van joodse bedrijven welke door maatregelen van de bezetter waren getroffen.
Het Rijksbureau voor Teerproducten was werkzaam op het gebied van regeling en controle van teerproducten en hield toezicht op de prijsvorming en prijsbeheersing.
Bockxmeer, J.M.L. van en P.C.A. Lamboo, H.A.J. van Schie, Onderzoeksgids Archieven Joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998).
Centraal Bureau voor de Statistiek, Economische en Sociale Kroniek der Oorlogsjaren 1940-1945 (Utrecht 1947).
De distributie. Distributiewet 1939 en alle beschikkingen en besluiten verband houdende met deze wet (Zeist 1945).
Leeuw, A.J. van der, Overzicht van de bestaande verslagen betreffende het werk der Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid tijdens de oorlog 1939-1945 (Amsterdam 1953). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 58. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid en het georganiseerde bedrijfsleven 1939-1945 (Amsterdam 1954). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 61. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J. van der, De Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid onder Duits en Nederlands gezag (Amsterdam 1956). Notitie voor het Geschiedwerk nr. 62. Interne publicatie van het RIOD.
Leeuw, A.J., van der, Huiden en leder 1939-1945. Bijdrage tot de economische geschiedenis van Nederland in de Tweede Wereldoorlog (Den Haag 1954).
Omvang: 60 pagina’s. De inventaris bevat een historische en archivistische inleiding (blz. 7 t/m 20)
Omvang
14 meter
Aantal inventarisnummers
437 inventarisnummers
Archiefordening
Thematisch
Informatiedrager
papier
Openbaarheid
volledige openbaarheid
Analytische beschrijving van het archief
Rijksbureau voor Teerproducten
Het archief van het Rijksbureau voor Teerproducten bevat circulaires, notulen en vergaderstukken en periodieke verslagen. Verder bevat het archief stukken betreffende de taakuitoefening op basis van de Distributiewet 1939, uitvoering van aan het Rijksbureau gedelegeerde taken en uitvoering van controle en oplegging van sancties. Daarnaast zijn er stukken betreffende het beheer en de distributie van oorlogsbuit na de bezetting. In het archief bevinden zich ook de archiefbescheiden van de Sectie Koolteer/Teer van het Rijksbureau voor Chemische Producten, 1939-1942.