Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam www.niod.nl

Inventaris met nadere toegangen

Toegang gedigitaliseerd

400

Indische Collectie

De inventaris bevat een archivistische inleiding

Nadere toegangen op/bijlagen bij de inventaris

• Ervaringen van Nederlanders buiten de kampen tijdens de Japanse bezetting
• Temporaire Krijgsraden (TKR)
• Processen-verbaal van getuigenverhoren van de Temporaire Krijgsraden (TKR)
• Vonnissen Temporaire Krijgsraden
• Getuigenverhoren van de Netherlands War Crimes Investigation Team (NWCIT) te Singapore
• Rapporten en getuigenverhoren van de Allied Land Forces South East Asia (ALFSEA)
• Alfabetische lijst van getuigenverhoren van het Regeringsbureau tot Nasporing van Oorlogsmisdrijven
• Processen-verbaal van getuigenverhoren van het Subbureau Nederland van het Regeringsbureau tot Nasporing van Oorlogsmisdrijven
• Processen-verbaal van getuigenverhoren, verklaringen en rapporten van The Netherlands Forces Intelligence Service
• Processen-verbaal van getuigenverhoren en verklaringen Dienst Algemene Recherche Batavia
• Processen-verbaal van getuigenverhoren van de Raad van Justitie te Medan
• Getuigenverhoren Commissie Onderzoek Gedragingen Marinepersoneel
• Overige verhoren, verslagen en rapportage
• Alfabetisch index op de ingekomen vragenlijsten van de Federatie van ex-Illegale Werkers in Indië (FIWI)
• Verklaringen en rapporten van illegale activiteiten tijdens de Japanse bezetting
• Alfabetische index op de briefwisseling van Van Heekeren
• Persoonlijke kampherinneringen van Nederlanders in Nederlands-Indië
• Persoonlijke kampherinneringen van Nederlanders in Japan
• Extremistenkampen op Java en Sumatra
• Getuigenverklaringen Corps Military Police over kampen te Semarang (Midden-Java)
• Verklaringen en processen-verbaal van het Departement van Justitie
• Verhoren NEFIS Kandy-kamp

ca 80 meter; 2034 inventarisnummers

Alfabetisch

Numeriek

Thematisch

De archiefstukken zijn op onderwerp in de inventaris geordend.

1. Temporaine Krijgsraden en Hoog Militair Gerechtshof
2. OM (oorlogsmisdrijven)-bestand in Nederlands-Indië
3. Collectie De Weerd
4. Collectie A.P.m. Audretsch
5. Opsporingsdienst Overledenen
6. Commissie Verzetster Oost-Azië 1942-1945
7. Federatie van ex-illegale Werkers in Indië (FIWI), 1946-1955
8. Collectie C. van Heekeren
9. Verzamelde documenten van particulieren schenkers

foto

papier

beperkte openbaarheid

Het archief is in zijn geheel beperkt openbaar. Het is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD. Alleen de inventarisnummers 368-509,1901, 1916-1918, 2413, 2415, 3085, 3217, 4527 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Onderzoekers kunnen zich daartoe schriftelijk wenden tot de directeur van het NIOD.

Na ontvangst door het NIOD zijn de doubletten vernietigd tijdens de bewerking van het archief

De Indische Collectie is een verzameling stukken die in de loop van de jaren bijeen is gebracht door NIOD-medewerkers. Er is een aantal kleine archiefbestanden opgenomen, maar de collectie bestaat voor het overgrote deel uit losse stukken afkomstig van particulieren. Er zijn met name stukken aanwezig over de ervaringen van Nederlanders tijdens de Japanse bezetting. Maar ook stukken die betrekking hebben op de periode die begint met de aanloop tot de Tweede Wereldoorlog en de periode vanaf de bevrijding tot aan de soevereiniteitsoverdracht in december 1949 behoren tot de Indische Collectie. Bijna alle stukken betreffende Nederlands-Indië die het NIOD bezit, zijn opgenomen of worden opgenomen in de Indische Collectie.

De collectie bevat onder andere persoonlijke verslagen, brieven, enquêtes, ambtelijke rapportages, verhoren en vonnissen. Het materiaal heeft betrekking op de Japanse bezetting, het Japanse bestuur (inclusief het opsporingsapparaat), de internerings- en krijgsgevangenkampen, verzet, vervolging en oorlogsmisdaden, roof en plundering (rampok), de Indonesische revolutieperiode, herstel van oorlogsschade, hulpverlening tijdens en na de Japanse bezetting, repatriëring en nazorg. Met betrekking tot het onderwerp repatriëring zijn er met name rapporten van de RAPWI over hun werkzaamheden en stukken over de activiteiten van de NIBEG (Nederlands-Indische Bond van Ex-krijgsgevangenen en Geïnterneerden) te Bangkok in de collectie te vinden. Tevens zijn er enquêteformulieren (alfabetisch geordend) ingevuld door repatrianten uit Nederlands-Indië en bevat de collectie lijsten met namen van displaced persons, overleden en vermiste personen en passagierslijsten. Een deel van de stukken over de repatriëring bestaat uit opgetekende ervaringen van repatrianten.

De Indische Collectie bevat ook (een deel) van het archief van de Opsporingsdienst Overledenen. Deze organisatie was werkzaam na de bevrijding en was belast met het verzamelen van betrouwbare gegevens over alle Nederlanders en Nederlandse onderdanen die na 7 december 1941 in en rond Indonesië waren overleden of werden vermist.

De collectie kan nog worden uitgebreid met schenkingen.

De Indische Collectie is een verzameling van archiefstukken die in de loop van de jaren door het NIOD bij elkaar zijn gebracht. Veel van de archiefstukken zijn afkomstig van particulieren.

In de collectie is een aantal kleinere archiefbestanden opgenomen van onder andere de:

• Temporaire Krijgsraden/Hoog Militair Gerechtshof - Nederland-Indië (Japanse Oorlogsmisdrijven)
• Commissie Verzetster Oost-Azië
• Federatie van ex-illegale werkers in Nederlands-Indië (FIWI)
• Audretsch, A.P.M. (jurist Netherlands War Crimes Investigation Team in Singapore)
• Weerd, K.A. de (jurist Tokio-tribunaal)
• Opsporingsdienst Overledenen

De Indische Collectie werd beheerd door de Indische Afdeling van het NIOD. Deze afdeling had ook haar eigen archief.

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam www.niod.nl

Inventaris met nadere toegangen

Toegang gedigitaliseerd

400

Archief van de Indische Afdeling

De inventaris bevat een archivistische inleiding. Voor meer informatie over de afdeling en het archief van de afdeling zie In de Tussenruimte. Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en de erfenis van het Indisch verleden (Amsterdam 2009).

Nadere toegangen op/bijlagen bij de inventaris

• Geografische overzicht van Japanse interneringskampen
• Alfabetische index op de correspondentie van de Indische Afdeling
• Interviews van repatrianten door het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie
• Alfabetische index op de correspondentie van A.G. Vromans
• Verslagen van burgergeïnterneerden   

7 meter; 367 inventarisnummers

Chronologisch

Thematisch

papier

beperkte openbaarheid

Het archief is in zijn geheel beperkt openbaar. Het is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.

Geen verdere informatie over bekend

Het archief is gevormd door de Indische Afdeling van het RIOD, het Bureau Batavia en de Stichting "Indië in de Tweede Wereldoorlog" (INTWO).

Het bestaat uit:

• Het correspondentiearchief
• Kwartaalverslagen
• Bureau-archieven van oud-medewerkers van het NIOD, A.H. Joustra en A. Vromans
• Stukken van het Bureau Batavia
• Stukken van de Stichting Indië in de Tweede Wereldoorlog

De Indische Afdeling vroeg aan repatrianten om vragenlijsten in te vullen en eventueel verslagen te schrijven over hun ervaringen tijdens de Japanse bezetting. Deze vragenlijsten en verslagen zijn opgenomen in het archief en zijn alfabetisch geordend op achternaam van de repatriant. Daarnaast is ook de neerslag van interviews afgenomen door medewerkers van de Indische Afdeling met repatrianten bewaard gebleven.

Het archief bevat verder een alfabetische lijst van gesneuvelde KNIL-militairen met vermelding van de plaats en datum van overlijden, de Erelijst van Gevallenen van het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog en een alfabetische lijst van overledenen in gevangenissen op Java.

Een enkel dossier behandelt verificatieonderzoeken betreffende aanvragen van Indische vervolgingsslachtoffers in het kader van de Rijksgroepsregeling Vervolgingsslachtoffers 1940-1945.

De Indische Afdeling had het beheer over de Indische Collectie. Deze collectie is een verzameling stukken over Nederlands-Indië in de periode van vlak voor de Tweede Wereldoorlog tot de soevereiniteitsoverdracht en de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog.

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam www.niod.nl

Inventaris

Toegang gedigitaliseerd

250 d

Collectie Kampen en gevangenissen

De inventaris bevat een archivistische inleiding

5,5 meter; 1061 inventarisnummers

Thematisch

papier

beperkte openbaarheid

Het archief is voor een groot deel openbaar. Alleen de inventarisnummers 24, 37, 38, 57, 102, 138, 155 t/m 161, 172, 327, 329, 356, 357, 363, 384 t/m 960, 983, 991 en 992 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Onderzoekers kunnen zich daartoe schriftelijk wenden tot de directeur van het NIOD. Ook de inventarisnummers 13, 14, 17 t/m 20, 26, 44 t/m 52, 58, 89, 108, 109, 119, 121, 122, 125 t/m 128, 131 t/m 133, 140 t/m 145, 245, 326, 330, 331 t/m 337, 341 t/m 349, 364, 365 t/m 368, 370 t/m 374, 379, 964, 981, 982, 984, 985, 993, 994, 1027 en 1053 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.

Tijdens de bewerking van de collectie zijn doubletten verwijderd. Van enkele persoonsdossiers die geen aanwijsbare overeenkomst hadden met kampverslagen (zie inventarisnummers 384-961) zijn afzonderlijke collecties gemaakt. De nieuwe collectienummers zijn:

• 276 ds. D.A. van den Bosch
• 277 H.O.M. Salden
• 278 W.M. Brinkerink
• 279 D.P. Kunne

In de collectie zijn documenten samengebracht van zeer diverse aard. Onder meer materiaal van en over instanties die na de oorlog opsporingen hebben verricht naar vermiste personen en belangenverenigingen van oud-gevangenen.

De collectie bevat een groot aantal lijsten van (gedeporteerde) gevangenen samengesteld door verschillende organisaties en lijsten van overleden gevangenen en overlevenden. Een deel van de laatste soort lijsten zijn opgesteld na de bevrijding van een kamp. Daarnaast bevat de collectie persoonsdossiers over een aantal gevangenen.

De collectie bevat ook stukken over en lijsten met namen van gevangenen die gerepatrieerd zijn. Deze stukken zijn onder andere afkomstig van het Afwikkelingsbureau Concentratiekampen, het Centraal Registratiebureau voor Joden, de repatriëringscommissaris voor repatriëring en het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis. Een aantal stukken behandelt de repatriëring van individuen.

Daar het grootste deel van de lijsten afkomstig is van andere organisaties, zullen de lijsten aanwezig in de collectie Kampen en gevangenissen ook terug te vinden zijn in de archieven van de desbetreffende instanties.

Van bovenstaande en andere instanties zijn er stukken en lijsten over de opsporing van vermiste personen. Zo zijn er van vermiste joden diverse lijsten die na de oorlog zijn teruggekomen/opgedoken. Een deel van de stukken is gevormd door A. Treurniet van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie betreffende zijn opsporingswerkzaamheden.

Tenslotte zijn er diverse rapporten van de Nederlandse Missie tot Opsporing van Vermiste Personen uit de Bezettingstijd over kampen en gevangenissen in Duitsland. Deze rapporten zijn geordend op gevangenis.

Daarnaast bevat de collectie documentatie over diverse Duitse concentratiekampen en gevangenissen. Een groot deel van de bescheiden is naoorlogs, al bevinden zich verscheidene contemporaine stukken in de collectie. De deelcollectie is gevormd tijdens de verzamel- en onderzoekswerkzaamheden van het toenmalige Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD). Daarnaast zijn bijdragen geleverd in de vorm van schenkingen. Aangezien het NIOD nog regelmatig schenkingen ontvangt, is het mogelijk dat de collectie in de toekomst wordt uitgebreid.

De collectie Kampen en archieven is een verzameling van stukken van diverse organisaties die het RIOD/NIOD heeft ontvangen bij de opsporingswerkzaamheden. Later is de collectie ook uitgebreid met giften. Slechts een aantal stukken is door medewerkers van het RIOD/NIOD gevormd.

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam www.niod.nl

Inventaris met nadere toegangen

Toegang gedigitaliseerd

250 b

Collectie Gevangenissen in Nederland

De inventaris bevat een archivistische inleiding

Door medewerkers van het toenmalige RIOD is een cartotheek vervaardigd van gevangenen van het Oranjehotel in Scheveningen. De afzonderlijke kaartjes verwijzen naar de lijsten van binnengebrachte gevangenen (inventarisnummers 149-159).

1 meter; 232 inventarisnummers

Alfabetisch

Chronologisch

Thematisch

Anders

De stukken zijn per gevangenis geordend

papier

tekening

De collectie Gevangenissen in Nederland bevat tekeningen van Jo Spier tijdens zijn gevangenschap in het Huis van Bewaring in Amsterdam

beperkte openbaarheid

Het archief is voor een groot deel openbaar. Alleen de inventarisnummers 67, 107, 111, 112, 113, 114, 120, 121, 123-126, 132, 149-159 en 196 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Onderzoekers kunnen zich daartoe schriftelijk wenden tot de directeur van het NIOD. Ook de inventarisnummers 50, 59, 62, 64, 68, 72-75, 77-81, 83, 88-92, 99, 102, 103, 115, 122, 127-131, 133, 134, 160, 164-177, 189, 191, 192, 197 en 200 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.

Er zijn geen stukken vernietigd

De deelcollectie bestaat uit documenten (of kopieën daarvan) betreffende penitentiaire inrichtingen die door de Duitse bezetter zijn gebruikt als gevangenis. De collectie is gevormd tijdens de verzamel- en onderzoekswerkzaamheden van het toenmalige Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD). Daarnaast zijn bijdragen geleverd in de vorm van schenkingen.

De collectie bevat lijsten met namen van (voormalige) gevangenen. De meeste van deze lijsten zijn na de oorlog samengesteld. Tevens bevat de collectie registers van gevangenen. Deze registers zijn wel tijdens de oorlog ontstaan en behoorden tot de originele gevangenisadministratie.

De Missie tot Opsporing van vermiste personen uit de bezettingstijd heeft een aantal rapporten geschreven over gevangenen en gevangenissen in Nederland en deze zijn terug te vinden in de collectie.

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie; Amsterdam www.niod.nl

Opschrift op dozen

Het archief is niet geïnventariseerd. Op etiketten op de dozen staan in het handschrift van RIOD-medewerker A.J. van der Leeuw gegevens over de inhoud van de dozen, bijvoorbeeld S-actie, D-actie, goudprocessen, Sico etc.

Toegangsnummer 281

9,125 meter

Thematisch

Ordening op object van onderzoek of naar het soort werkzaamheden van Van der Leeuw

papier

beperkte openbaarheid

Het archief is in zijn geheel beperkt openbaar. Het is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD.

Dr. A.J. van der Leeuw was wetenschappelijk medewerker van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD) van 1948 tot 1981. In zijn functie was Van der Leeuw betrokken bij de toepassing van het Bundesrückerstattungsgesetz (BRüG) en het Bundesentschädigungsgesetz (BEG). Vanaf de oprichting van de stichting Sieraden-Comité (Sico) was hij betrokken bij de werkzaamheden van deze organisatie, vanaf 22 juni 1984 ook als bestuurslid. Hij deed onderzoek ten behoeve van het Sieraden-Comité en besteedde een deel van zijn werktijd aan de behandeling van schadeclaims die bij het comité werden ingediend. Daarnaast was hij betrokken bij de werkzaamheden van het Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade-uitkeringen (Cadsu).

In 1957 bracht het RIOD "die Bestimmung des aus den Niederlanden weggeführten jüdischen Hausrats" uit, dat door Van der Leeuw was geschreven. Dit zogenaamde Gutachten werd in Bonn gebruikt voor de onderhandelingen, die door de Stichting Jokos sinds oktober 1957 met het Bundesministerium werden gevoerd. Bij alle latere onderhandelingen over grote schadevergoedingsacties werd steeds een door Van der Leeuw uitgebracht Gutachten als feitelijke onderhandelingsbasis gebruikt. In de Gutachten werd aangetoond in hoeverre geroofde goederen in West-Duitsland en Berlijn waren terecht gekomen, hetgeen voorwaarde was voor toekenning van de schadeclaims (het zgn. Verbringungsnachweis). Daarnaast had het RIOD een rol bij het aantonen dat een persoon bepaalde goederen in bezit had, die hem om redenen van ras, geloof of wereldbeschouwing door een orgaan van het Duitse Rijk waren ontnomen (het zgn. Entziehungsnachweis).

De 'Collectie Roof, Recuperatie en Oorlogsmisdrijven' is het werkarchief van Van der Leeuw. In het archief bevinden zich bescheiden die door Van der Leeuw zijn opgemaakt, verzameld en ontvangen ten behoeve van zijn werkzaamheden voor de Cadsu en de Stichting Sieraden-Comité, in het kader van de Bundesrückerstattungsgezets (BRüG) en het Bundesentschädigungsgesetz (BEG). Het bevat onder meer processtukken, correspondentie, verslagen, onderzoeksmateriaal en de zgn. Gutachten. Daarnaast bevat het archief stukken betreffende de opsporing van oorlogsmisdadigers.

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam www.niod.nl

Geen toegang

Anders

Het archief is toegankelijk middels een cartotheek. De cartotheekkaarten zijn alfabetisch geordend op correspondent en verwijzen naar de correspondentie van het NIOD met deze persoon. De cartotheek is bijgehouden tot en met 1991, daarna is het NIOD overgestapt op een elektronische kaartenbak.

Vanaf 1955 heeft het NIOD registers voor inkomende en uitgaande correspondentie ingevoerd.

De omvang van het archief bedraagt ongeveer 115-125 meter

Alfabetisch

Chronologisch

Thematisch

Het archief over de periode 1945-1954 is opgedeeld in meerdere blokken met verschillende looptijden. Deze blokken zijn verder onderverdeeld in rubrieken.

• Bureau ’s-Gravenhage 1945-1954
• Foto’s/Film 1945-1951, gaat vanaf 1952 op in ‘Algemeen’
• Aanbiedingen 1945-1947, 1948-1951, gaat vanaf 1952 op in ‘Algemeen’
• Gevangenissen en Concentratiekampen 1945-1951, 1952-1953, 1954
• Algemeen 1945-1947, 1948-1949, 1950-1951, 1952-1953, 1954

De indeling van het archief waarmee in 1955 werd begonnen, heeft bestaan tot de reorganisatie van het NIOD in 1996 en vormt ook nu nog het achterliggende principe bij de ordening van het archief. Elk jaar werd begonnen met een nieuw archief, waardoor het archief op het hoogste niveau op jaar is geordend. Het archief is per jaar onderverdeeld in zeven hoofdrubrieken:

• I. Leiding van het instituut
• II. Administratieve en huishoudelijke dienst, personeelszaken
• III. Beheerswerkzaamheden
• IV. Beschrijvingswerkzaamheden
• V. Samenstelling van uitgaven
• VI. Speciale onderzoekingen
• VII. Dienstbetoon en inlichtingen

De zeven hoofdrubrieken zijn verder onderverdeeld in deelrubrieken. Binnen de deelrubrieken werd de correspondentie alfabetisch geordend op correspondent.

Stukken betreffende de werkzaamheden in het kader van de Bundesentschädigungsgesetz zijn opgenomen in het archief onder de hoofdrubriek ‘VI Speciale Onderzoekingen, BEG’. Vervolgens zijn ze thematische geordend. Aparte mappen werden aangemaakt voor de correspondentie met het CADSU, de Raad van Advies en het Rode Kruis. Ook andere instellingen waarmee veel werd gecorrespondeerd, werden apart opgenomen, zo is er bijvoorbeeld een map ‘Stichting '40-'45’ en ‘(Gemeente) Politie'; 'Huis van Bewaring'; 'Strafgevangenissen’. De rest, het overgrote deel, kwam echter terecht in een map ‘Bundesentschädigungsgesetz A-Z’, waarin de correspondentie alfabetisch geordend werd.

Tot slot zijn er ten behoeve van de verificatiewerkzaamheden vele cartotheken aangelegd. Zoals de cartotheek op de Staatsanwalt, die hoofdzakelijk werd aangelegd aan de hand van het register op het archief van de Deutsche General Staatsanwalt en de cartotheek op de Indische Collectie.

De bovenstaande indeling in zeven hoofdrubrieken is sinds het NIOD is begonnen met het digitaliseren van de correspondentie in 2009 komen te vervallen.

papier

server

niet openbaar

Er zijn sinds de oprichting van het instituut geen stukken vernietigd

Onder de hoofdrubriek VII Dienstbetoon en inlichtingen vielen archiefbescheiden betreffende:

• Beantwoording van wetenschappelijke vragen
• Beantwoording van vragen die van belang waren voor juridische kwesties, die uit de oorlogs- en bezettingsjaren voortgekomen waren
• Beantwoording van vragen met betrekking tot de opsporing en berechting van oorlogsmisdadigers
• Verstrekking van informatie over omgekomenen en vermisten
• Verificatie van gegevens ten behoeve van pensioenen, schadevergoedingen en andere uitkeringen voor oorlogsgetroffenen
• Documenten op basis waarvan groepen oorlogsgetroffenen onder de wetten kwamen te vallen of uitgesloten werden

Het archief bevat veel stukken betreffende de verificatie van gegevens in het kader van pensioenen, uitkeringen en schadevergoedingen. De stukken zijn per jaar en daarna per wet of schaderegeling geordend. Daarbinnen zijn de stukken alfabetisch geordend. Deze stukken zijn niet openbaar.

Er zijn geen aparte mappen gemaakt over de opsporing van vermiste personen of de repatriëring. Stukken over deze onderwerpen zijn wel aanwezig in het archief, alleen zijn deze moeilijk vindbaar, daar het archief op de naam van de correspondent is ontsloten en niet op onderwerp.

Mevr. Monique van Kessel, medewerker Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie