Oorlogsgravenstichting

1946-heden

De Oorlogsgravenstichting werd op initiatief van reserve luitenant-kolonel dr. A. van Anrooy, bedrijfsarts bij Philips, opgericht. Op voorspraak van Z.K.H. Prins Bernhard slaagde dr. Van Anrooy er in steun te krijgen van de overheid en van belangrijke personen en groeperingen uit de samenleving.

Als hoofd van de dienst voor Identificatie en Berging van het Ministerie van Oorlog, kwam dr. Van Anrooy dagelijks in aanraking met het leed van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens een werkbezoek aan de Britse 'Imperial War Graves Commission' (later de 'Commonwealth War Graves Commission') opgericht na de Eerste Wereldoorlog, realiseerde hij zich dat het noodzakelijk was ook in Nederland een dergelijke organisatie in het leven te roepen. Een dergelijke organisatie diende zich wereldwijd in te zetten voor de Nederlandse oorlogsgraven.

Stichting

In het bestuur van de Oorlogsgravenstichting namen in 1946 onder andere vertegenwoordigers van de meest betrokken ministeries, maar ook afgevaardigden van het Nederlandse Rode Kruis, het Voormalig Verzet en organisaties van oud-gevangenen zitting. Koningin Wilhelmina werd beschermvrouwe. In 1981 werd Koningin Beatrix beschermvrouwe. 

Raad van Bestuur in 1946:

• Ere-voorzitter: Z.K.H. Prins Bernhard
• Presidente: Mw. H.G. van Anrooy-de Kempenaer (tot sept. 1971)

Leden:

• B.J. van Tuil, Refendaris, Hoofd Afdeling Gravendienst, ministerie van Oorlog
• J.B. Kempees, Officier van Administratie der Eerste Klasse, Hoofd Onderafdeling Nalatenschappen, ministerie van Marine
• A.L. Wilkeshuis, Refendaris, Hoofd Bureau Bestuurszaken der Afdeling Binnenlands Bestuur, ministerie van Binnenlandse Zaken
• Jhr. mr. M. van der Goes van Naters, Secretaris Voorlopige Natuurbeschermingsraad, ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
• Jhr. mr. O.E.W. Six, Oud-Secretaris-Generaal, ministerie van Overzeese Gebiedsdelen
• J. Bakker, Raad-Adviseur, ministerie van Financiën
• Mr. A.J. Rosman, Administrateur, Hoofd Afdeling Juridische Zaken, ministerie van Verkeer en Waterstaat
• Jhr. mr. F. Beelaerts van Blokland, Minister van Staat, Vice-president van de Raad van State
• J. Chr. Bührmann, Adjudant van H.M. de Koningin
• Dr. J.J. Brutel de la Rivière, Voorzitter van de Gezondheidsraad
• Dr. F. Daubenton, Generaal-Majoor, Inspecteur Geneeskundige Dienst van de Koninklijke Landmacht; Onder-Voorzitter Hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis
• J.W.G. van Hengel, Vice-Admiraal b.d.
• Ds. A.T.W. de Kluis, Kolonel, Hoofdlegerpredikant
• W.Ch.J.M. van Lanschot, Kolonel der Cavalerie, Hoofd Missie tot Opsporing van Vermiste Nederlanders en Agenten, Vice-voorzitter Hoofdbestuur van de Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen
• Mr. H. ter Meulen, Lid firma Hope & Co.
• A.C. de Ruyter van Stevinck, Kolonel der Artillerie, Lid Hoog Militair Gerechtshof, v.m. Commandant der Koninklijke Brigade 'Prinses Irene'
• H.J.J.M. van Straelen, Kolonel, Hoofdlegeraalmoezenier

Organisatie in 1950

• Directie:
  • Directeur H. Wilbrenninck (1948-1958)
  • Adjunct-Directeur P.W. de Hertogh Jr.

• Afdeling Binnenland:
  • H.L. Janssen

De afdeling Binnenland had bemoeienis met de navolgende groepen van graven:

• Militaire Rijksgraven
• Civiele Rijksgraven
• Stichtingsgraven
• Militaire particuliere graven
• Civiele particuliere graven

• Afdeling Buitenland:
  • Ch.L. Waldkötter

De afdeling Buitenland was belast met de zorg voor de Nederlandse graven gelegen in Europa en daarbuiten, met uitzondering van de in Zuid-West Pacific gelegen graven en de Nederlandse graven in Duitsland. Met de graven in de Zuid-West Pacific was de Nederlandse Gravendienst in Bandoeng belast en voor zorg van de Nederlandse graven gelegen in Duitsland, was een afzonderlijke afdeling van de stichting in het leven geroepen.

• Afdeling Duitsland:
  • C.A.H.L. Wüst
  • W.F.J. Kroon
  • W.J. Vredeveld
  • J.B. Malherbe
  • Mw. D.E.J.H. Houthuysen Kerrebijn
  • Mw. A.P.J.M. Weimar

Deze afdeling had bemoeienis met de graven in Duitsland van politiek betrouwbare Nederlanders, die gedurende de jaren 1940-1945 waren weggevoerd of aldaar verplicht tewerk waren gesteld en daarbij waren omgekomen in concentratie-, gijzelaars- of arbeidskampen, alsook de in krijgsgevangenschap gestorven militairen.

• Afdeling Centrale Begraafplaats Loenen (Veluwe):
  • Mw. O. Hoog (tevens Directie-Secretaresse)

In 1947 besloot de regering om de 'goede' Nederlanders die in Duitsland waren gevallen, over te brengen naar Nederland, voor zover de betrokken nabestaanden daatoe de wens hadden kenbaar gemaakt.

Deze afdeling was belast met de administratie en organisatie van de herbegrafenissen op de Centrale Begraafplaats van de Oorlogsgravenstichting te Loenen van politiek betrouwbare Nederlanders, die gedurende de jaren 1940-1945 waren weggevoerd of verplicht tewerk gesteld en daarbij waren omgekomen in concentratie-, gijzelaars- of arbeidskampen, alsook de in krijgsgevangenschap gestorven militairen.

• Afdeling Propaganda:
  • A. Meulemans

Deze afdeling was belast met de administratie en organisatie van de te houden gemeentelijke inzamelingen, alsmede met de daaruit voortvloeiende correspondentie met burgemeesters en Plaatselijke Comité's, bovendien al die werkzaamheden die voor het geven van meerdere bekendheid aan het werk van de stichting noodzakelijk waren.

• Afdeling Agenda:
  • Mw. E. Achterkamp

• Afdeling Boekhouding:
  • C.J. Tafijn Jr.

De Oorlogsgravenstichting had Plaatselijke Comité's in het land.

Vanaf 1952

• Afdeling Indonesië.

Per 1 januari 1952 werd de Oorlogsgravenstichting belast met de eretaak de verzorging op zich te nemen van de in Indonesië gelegen graven van oorlogsslachtoffers en gesneuvelde Nederlandse militairen.

De organisatie in 2008

De werkzaamheden worden in Nederland uitgevoerd door 27 medewerkers en gecoördineerd door het hoofdkantoor in Den Haag. Bij de controle van de in Nederland gelegen oorlogsgraven ontvangt de Stichting assistentie van ruim 440 honoraire medewerkers, zogenaamde ‘consuls’. De consul is meestal een medewerker van de gemeente die optreedt als contactpersoon voor de Oorlogsgravenstichting. De consul wordt officieel benoemd door de burgemeester.

Het kantoor te Jakarta coördineert de werkzaamheden van bijna 130 medewerkers van de Stichting in Indonesië en is belast met het onderhoud van de zeven Nederlandse erevelden op Java in Indonesië.

• Hoofdkantoor - Staf:
  • Algemeen directeur : P.C. van der Graaf
  • Plv. algemeen directeur : R.G.A. Hoefsmit
  • Hoofd beheer en onderhoud : A.C. Bijsmans
  • Hoofd financiën en automatisering : M.H. van der Draai
  • Hoofd archief en necrologie : J.J. Teeuwisse

• Directeur Indonesië: P. Steenmeijer

Raad van Bestuur per 21 mei 2008:

• President: Mr. R.S. Croll, president van de rechtbank Zwolle-Lelystad
• Vice-President: T. van Diepenbrugge, luitenant-generaal Koninklijke Landmacht
• Algemeen secretaris: C.N.J. Neisingh, generaal-majoor b.d.

• Leden die een ministerie vertegenwoordigen:
  • Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: Mr. B.J.M. baron van Voorst tot Voorst
  • Buitenlandse Zaken: Mw. drs. M.T.G. van Daalen, directeur consulaire zaken
  • Financiën: Mw. Mr. drs. S. Voortman, directeur bestuurlijke & juridische zaken
  • Defensie: Mw. drs. M.W. Gout, commandant van het Commando DienstenCentra
  • Verkeer en Waterstaat: Mr. R.J. de Bruijn, beleidsmedewerker afdeling zeescheepvaart van het directoraat-generaal Goederenvervoer

• Overige leden:
  • Drs. R.J.N. Abrahamsen
  • Mw. I.J.A. Beekman-Siefkens
  • J.J.P. Boosman, oud-hoofdkrijgsmachtrabbijn
  • C.G.A. Cornielje, commissaris van de Koningin in Gelderland
  • Mr. G.J. de Graaf, burgemeester van Apeldoorn
  • C.G.J. Hilderink, generaal-majoor der Koninklijke Luchtmacht b.d.
  • G.L.J. Huijser, generaal der Infanterie b.d.
  • Prof. dr. E.J.J.M. Kimman S.J., secretaris-generaal R.K.-Bisschoppenconferentie
  • F. Kuttschrütter, vicaris-generaal van het Militair Ordinariaat
  • Mw. M.R. Van Lanschot-Van Vloten
  • Mr. W.H. Zoomers, generaal-majoor der Koninklijke Landmacht b.d.

• Dagelijks Bestuur:
  • R.J.N. Abrahamsen
  • R.S. Croll
  • T. van Diepenbrugge
  • C.G.J. Hilderink
  • E.J.J.M. Kimman
  • Mw. M.R. Van Lanschot-Van Vloten
  • C.N.J. Neisingh

Het doel van de Stichting is:

a. het aanleggen, inrichten, in stand houden en verzorgen van graven en erevelden - waar ook ter wereld - van na 9 mei 1940 gevallen militairen van de Nederlandse Krijgsmacht en van Nederlandse burgers die, hetzij metterdaad de vijand bestrijdende, dan wel ten gevolge van hun handelen of houding tegenover de vijand, het leven hebben verloren.

b. het in stand houden en verzorgen van erevelden - waar ook ter wereld - van militairen van het voormalig Koninklijk Nederlands-Indische Leger en de Nederlandse krijgsmacht alsmede van burgers en ingezetenen van het voormalig Nederlands-Indië die tijdens de oorlog tegen Japan, dan wel de daarop volgende gebeurtenissen zijn omgekomen door oorzaken van die oorlog of gebeurtenissen daarmee verband houdende. 

c. de instandhouding en verzorging van verspreide graven in het Koninkrijk der Nederlanden van militairen der geallieerde strijdkrachten, voor zover zulks met het betrokken land is overeengekomen. 

d. het op de erevelden van de stichting aanleggen, inrichten, in stand houden en verzorgen van graven van militairen van de Nederlandse krijgsmacht alsmede van in opdracht van de Regering uitgezonden burgers, die zijn omgekomen ten gevolge van de activiteiten in het kader van participatie door het Koninkrijk der Nederlanden in humanitaire vredesmissies. 

Om de graven van Nederlandse oorlogsslachtoffers te kunnen inrichten, had de Oorlogsgravenstichting zoveel mogelijk gegevens nodig van Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog waren omgekomen. Het verzamelen van deze gegevens werd gedaan door een kleine staf en een aantal vrijwilligers. Zij konden gebruikmaken van de archieven van het Rode Kruis, het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie en het ministerie van Defensie. De verzamelde gegevens werden, voor zover mogelijk, geverifieerd bij de bevolkingsregisters.

De Oorlogsgravenstichting onderhoudt ongeveer 50.000 graven van Nederlandse oorlogsslachtoffers. Deze graven zijn gelegen in meer dan 50 landen, verspreid over vijf continenten. Daarnaast verzorgt de Stichting ongeveer 8.000 in Nederland verspreid gelegen graven van militairen van de geallieerde strijdkrachten.

De Stichting organiseert jaarlijks pelgrimsreizen naar de erevelden in Indonesië en Thailand.
De verzorging van bloem- en kransleggingen is ook een taak van de Stichting. Daarnaast beheert de Stichting een necrologisch archief en beschikt over een geautomatiseerd slachtofferbestand dat online via de homepage (slachtofferregister) te raadplegen is.

Sociale zorg

• Verzetsdeelnemers Nederland algemeen
• Nabestaanden

• Vervolgingsslachtoffers Nederland algemeen
• Nabestaanden

• Burger-oorlogsgetroffenen Nederland algemeen
• Nabestaanden
• Slachtoffers van oorlogsgeweld
• Onderduikers
• Evacuees
• Represailleslachtoffers

• Oorlogsgetroffenen uit Nederlands-Indië algemeen
• Nabestaanden

• Zeelieden met vaarplicht algemeen
• Nabestaanden

• Militairen algemeen
• Nabestaanden

Nederland

Indonesië

Den Haag (NL)

Loenen (NL)

Grebbeberg (NL)

Bremen (DE)

Lübeck (DE)

Hamburg (DE)

Hannover (DE)

Osnabrück (DE)

Düsseldorf (DE)

Frankfurt (DE)

Salzburg (AT)

Orry-la-Ville (FR)

Mill Hill (UK)

Oslo (NO)

Menteng Pulo (ID)

Ancol (ID)

Pandu (ID)

Leuwigajah (ID)

Kalibanteng (ID)

Candi (ID)

Kembang Kuning (ID)

De Oorlogsgravenstichting is sinds de oprichting gevestigd in Den Haag. Het eerste kantoor was gevestigd aan de Nieuwe Parklaan 14. In 1951 verhuisde de Stichting naar Bankaplein 5. Sinds 1994 is de Stichting gevestigd aan de Zeestraat 85 in Den Haag.

Buiten de twee erevelden in Nederland - bij Loenen (gemeente Apeldoorn) en op de Grebbeberg - beheert de Oorlogsgravenstichting in Europa nog elf en in het Verre Oosten zeven erevelden. De overige Nederlandse oorlogsgraven in het buitenland liggen verspreid over verschillende begraafplaatsen in meer dan 55 landen. De zorg voor deze graven geschiedt met medewerking van de Nederlandse ambassades in de desbetreffende landen. 

• Nederlandse Rode Kruis
• Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie
• Centraal Bureau Gravendienst
• Dienst Identificatie en Berging
• Nederlandse Missie tot Opsporing van Vermiste Personen uit de Bezettingstijd
• Stichting Centrum '45
• Nederlandse Militaire Missie bij de Geallieerde Bestuursraad te Berlijn
• Werkgroep Vermiste Personen Tweede Wereldoorlog
• Bergings- en Identificatiedienst
• Nederlands Instituut voor Militaire Historie

• Anrooy-De Kempenaer, H.G. van, Oorlogsgravenstichting, 1946-1956 (Den Haag 1956).

• Anrooy-De Kempenaar, H.G. van, Oorlogsgravenstichting, 1946-1971. Terugblik op 25 jaar arbeid ter nagedachtenis van allen, die, waar ook ter wereld, voor Nederland het leven lieten (Den Haag 1971).

• Bijsmans, A.C., Vijftig jaar Oorlogsgravenstichting. Oorlogsgravenstichting (Den Haag 1996).

• De Oorlogsgravenstichting in ..., Oorlogsgravenstichting, Den Haag 1968-

• Heerze, J., Ereveld Loenen. Laatste rustplaats van Nederlandse oorlogsslachtoffers (Den Haag 1999).

• Hoftijzer, I., 40 jaar Oorlogsgravenstichting 1946-1986. Vervulling van een ereplicht, toen, nu en in de toekomst (Den Haag 1986).

• Oorlogsgravenstichting, Mededelingen der Oorlogsgravenstichting (Den Haag 1948).

• Oorlogsgravenstichting, Mededelingen en jaaroverzicht ... der Oorlogsgravenstichting (Den Haag 1955-1967).

• Oorlogsgravenstichting, Memorial book (Amsterdam 1948).

• Oorlogsgravenstichting, Ter herinnering 1946-2006: 60 jaar oorlogsgravenstichting (Den Haag 2006).

www.ogs.nl

Lotgenotencontact - Europese Organisaties