| ||||||||||||
|
Nederlandse Militaire Missie bij de Geallieerde Bestuursraad te BerlijnOprichtingsdatum
21 augustus 1945
Opheffingsdatum
1990
Toelichting op de periode van bestaan
1945-1990. Op 21 augustus werd de Missie ingesteld, maar de werkzaamheden werden pas in december 1945 daadwerkelijk aangevangen. Aanleiding voor oprichting
Na de overgave van Duitsland werd op de Conferentie van Potsdam in 1945 door de geallieerden besloten om Duitsland op te delen in vier bezettingszones. Een Russische, een Britse, een Amerikaanse en een Franse bezettingszone werd gevormd. Tevens werd besloten een Geallieerde Bestuursraad in te stellen. Dit was een militaire organisatie die dienst deed als regering in Duitsland. De vier bezettingsmachten vormden de Geallieerde Bestuursraad. De Geallieerde Bestuursraad had zich tot taak gesteld de afbraak van het nazi-apparaat en het zuiveren van het bestuur en het onderwijs van nazi's, het ontwapenen van de Duitse staat en het instellen van een stabiele democratie. Daarnaast hield de Geallieerde Bestuursraad zich bezig met het reguleren van het dagelijks leven. Nederland en de andere geallieerde landen konden hun diplomatieke vertegenwoordiging in Duitsland van voor de oorlog nog niet herstellen. Voor het normaliseren van de diplomatieke verhoudingen was toestemming van de militaire bezettingsmacht nodig. Nederland had geprobeerd om direct na afloop van de oorlog de consulaten te openen, maar dat werd door de Geallieerde Bestuursraad niet toegestaan. Wel mocht Nederland een aantal liaison officers vestigen in de Britse, Amerikaanse en Franse bezettingszones. In het najaar van 1945 werd Nederland en andere geallieerde landen verzocht om een militaire missie op te richten in Berlijn die verbonden was aan de Geallieerde Bestuursraad. Deze militaire missies zouden dienen als de diplomatieke vertegenwoordiging van een geallieerd land in Duitsland. Het hoofd van deze missie was niet, zoals bij een gewone diplomatieke vertegenwoordiging geaccrediteerd bij de regering van het ontvangende land, maar bij een militaire bezettingsautoriteit van dat land. Bij Koninklijk Besluit van 23 augustus 1945 werd door de Nederlandse regering besloten een militaire missie te vestigen in Berlijn. In september 1945 werd een kantoor geopend aan de Korte Vijverberg 5 te Den Haag en in december van hetzelfde jaar kon de Militaire Missie in Berlijn aan de slag gaan. Voorloper
Nederlandse Gezantschap in het Duitse Rijk Inrichting van de organisatie
Hoofden van de Nederlandse Missie bij de Geallieerde Bestuursraad in Duitsland, vanaf januari 1947 tevens consulaat-generaal
Inrichting van de Nederlandse Militaire Missie bij de Geallieerde Bestuursraad in Duitsland
Inrichting van de organisatie van de Militaire Missie te Berlijn 1945-1946
1946-1947
Begin 1949 leidden de internationale spanningen er toe dat de Sovjet-Unie uit de Geallieerde Bestuursraad stapte. De overige drie geallieerde bezettingsmachten richtten daarna de Geallieerde Hoge Commissie te Bonn op. Deze Hoge Commissie nodigde andere landen uit om ook in Bonn diplomatieke posten op te zetten. Naar aanleiding van dit verzoek richtte Nederland in de hoofdstad van de Bondsrepubliek Duitsland, naast de reeds bestaande in Berlijn, een militaire missie op (Koninklijk Besluit 28 november 1949, nummer 49). Aan het hoofd van deze militaire missie kwam consul-generaal A. Millenaar te staan. De Nederlandse Militaire Missie te Bonn werd geaccrediteerd bij de Geallieerde Hoge Commissie. 1949-1950
In 1950 verplaatste het hoofd van de Militaire Missie in Berlijn zijn werkzaamheden naar Bonn. Een groot deel van het personeel in Berlijn werd ook overgeplaatst naar Bonn. De consulaire zaken werden nog wel behandeld in Berlijn. Nadat de oorlogstoestand in 1951 formeel was beëindigd, was de weg vrij om een ambassade te vestigen in de Bondsrepubliek Duitsland. De Militaire Missie in Bonn verdween en er werd gelijktijdig een Nederlandse ambassade in Bonn geopend. Het hoofd van de Militaire Missie J.M. de Booy werd tevens de eerste ambassadeur in de Bondsrepubliek Duitsland. De Militaire Missie bleef nog werkzaam in Berlijn tot de hereniging van de twee Duitslanden in 1990. De ambassadeur in Bonn bleef zolang ook het hoofd van de Militaire Missie in Berlijn. 1951-1954
1955-1990 Consulaat-Generaal Positie binnen de organisatie
De Nederlandse Militaire Missie ressorteerde onder het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het militaire personeel viel echter onder het ministerie van Oorlog. Taken
De taken die de Militaire Missie had kwamen overeen met een 'gewone' diplomatieke vertegenwoordiging. De Militaire Missie hield zich bezig met politiek, economisch, financieel en consulair werk. Daarnaast had de Militaire Missie ook bijzondere taken. In de eerste twee jaar na de oorlog hield de missie zich bezig met de repatriëring van Nederlanders die zich in Duitsland bevonden en de opsporing van vermiste Nederlanders. Voor dit doel was er een document en tracing programma opgesteld, werd er onderzoek gedaan naar de Dodenmarsen en de registers van concentratiekampen. Daarnaast hield de missie zich bezig met de opsporing en terugvoering van de door de Duitsers uit Nederland gestolen goederen. Vanaf 1947 was er aan de Militaire Missie in Berlijn tevens een Consulaat-Generaal gevestigd dat zich bezig hield met het behartigen van de belangen van Nederlanders. Taken van de Militaire Missie
Doelgroep
Verzetsdeelnemers Nederland
Vervolgingsslachtoffers Nederland
Burger-oorlogsgetroffenen Nederland
Krijgsgevangenen
Collaborateurs
Repatrianten
Plaatsen
Verwijzing naar andere archiefvormers
Literatuur
Archief van de Nederlandse Militaire Missie bij de Geallieerde Bestuursraad te BerlijnBeginjaar
1945
Eindjaar
1955
Vindplaats
Nationaal Archief, Den Haag www.nationaalarchief.nl Toegang
Inventaris met nadere toegangen Toegang gedigitaliseerd Toelichting
Een verdere toegang geeft het dossier inhoudende de inhoudsopgave van stukken en dossiers van het archief van de Nederlandse Militaire Missie bij de Geallieerde Bestuursraad in Duitsland en het consulaat-generaal te Berlijn (inv. nr. 788). De opbouw van het archief en de omschrijving van de dossiers zijn aangepast tijdens het maken van de inventaris. Kenmerk toegang
2.05.55 Omvang: 68 pagina's. De inventaris bevat een zeer bescheiden archivistische inleiding (blz. 5-7) Indices op toegang
Er zijn diverse agenda's van ingekomen en uitgaande stukken die een nadere toegang op de dossiers vormen. In deze agenda's worden op chronologische volgorde gegevens vastgelegd met betrekking tot het inkomen, afdoen en uitgaan van brieven, telegrammen etc. Daarnaast zijn er klappers op naam. Dit zijn alfabetische registers waar in archiefbescheiden zijn vermeld onder opgaven van de vindplaatsen van de documenten. Omvang
25 meter; 884 inventarisnummers. Inventarisnummers 775-884 omvatten het archief van de Nederlandse Militaire Missie bij de Geallieerde Bestuursraad Berlijn. Archiefordening
Chronologisch Thematisch Informatiedrager
foto papier Openbaarheid
beperkte openbaarheid Toelichting
Het archief is beperkt openbaar. Een aantal inventarisnummers is in verband met privacybescherming pas in 2022 of later raadpleegbaar. Verloren geraakt
Niet bekend Selectie en vernietiging
De eerste sortering en selectie van het archief van de ambassade was in 1973. De selectie en vernietiging heeft toentertijd plaatsgevonden op basis van de Lijst, houdende opgaaf van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in het archief van het ministerie van Buitenlandse Zaken en in de archieven van de Nederlandse vertegenwoordigers in het buitenland (1960). Bij die bewerking is totaal 22 meter van de 55 meter vernietigd. Over de selectie en vernietiging van stukken in 2004 zijn geen gegevens bekend. Het is aan te nemen dat de selectie op basis van diezelfde Lijst uit 1960 heeft plaatsgevonden. De selectie is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Analytische beschrijving van het archief
Een deel van het archief van de Militaire Missie in Berlijn is terecht gekomen in het archief van de Militaire Missie in Bonn (en later in het archief van de ambassade na opheffing van de Militaire Missie in Bonn), nadat de werkzaamheden zich in 1950 verplaatste van Berlijn naar Bonn. De Militaire Missie Bonn werd in 1951 opgeheven en tegelijkertijd werd een ambassade opgericht. Het archief van de Militaire Missie te Bonn is overgenomen door de ambassade. Hoewel er in 1945-1946 een afdeling (sectie) was die zich bezighield met repatriëringszaken, zijn er weinig tot geen dossiers over deze werkzaamheden in het archief teruggevonden. Het kan zijn dat deze dossiers zijn vernietigd. Een andere verklaring is mogelijk de politieke verhoudingen in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. De vier bezettingsmachten hadden de bestuurlijke en militaire macht in Duitsland. Zonder de toestemming van de bezettingsmachten mochten andere regeringen weinig ondernemen. Het was de Nederlandse autoriteiten niet toegestaan om zelfstandige repatriëringsoperaties in Duitsland op te zetten. De gehele repatriëring van alle displaced persons verliep via de geallieerde machthebbers (SHAEF) en het door hen aangewezen UNRRA. Deze laatste organisatie was verantwoordelijk voor de daadwerkelijke opvang en repatriëring van de buitenlanders aanwezig in bezet gebied. Aan deze organisatie waren wel buitenlandse liaison-officers verbonden. Ook Nederland had liaison-officers bij de UNRRA. De administratie en dus de papieren neerslag van de repatriëring werd dus voor het overgrote deel gevormd bij UNRRA. Deze afhankelijkheid aan SHAEF en UNRRA verklaart waarschijnlijk het ontbreken van dossiers over repatriëringszaken bij de Nederlandse Militaire Missie. Naast de opsporing van vermiste personen, hield de Nederlandse Militaire Missie zich ook bezig met rechtsherstel. In het archief bevinden zich dossiers betreffende de restitutie van geroofde Nederlandse goederen, gelden en effecten. Deelarchieven/ gedeponeerde archieven
Het archief bevat bescheiden van twee archiefvormers, de Ambassade in de Bondsrepubliek Duitsland te Bonn en de Nederlandse Militaire Missie bij de Geallieerde Bestuursraad Berlijn. Archiefstukken van organisatie/persoon in andere archieven
Zie voor archieven van specifieke afdelingen van de Militaire Missie in Duitsland (allen bij het Nationaal Archief):
|
|||||||||||
|
|
||||||||||||