Stichting Joods Maatschappelijk Werk

Over de juiste oprichtingsdatum van JMW zijn de meningen verdeeld. Er zijn verschillende data die als oprichtingsdatum worden genoemd: op 28 november 1946 is de akte van oprichting getekend, maar bij de kerkgenootschappen, waaronder het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) was het verzet tegen deze statuten zo groot dat op 25 februari 1947 nieuwe statuten zijn vastgesteld. Met deze nieuwe statuten werd tegemoet gekomen aan het bezwaar van het NIK dat het stichtingsbestuur van JMW te veel invloed zou krijgen die ten koste zou gaan van de bestaande instellingen. Sinds deze aanpassing in 1947 is de organisatie structuur niet meer zo ingrijpend veranderd. Een andere datum die als oprichtingsdatum wordt genoemd is 2 mei 1948. Op deze dag vond de eerste vergadering van het Algemeen Bestuur van JMW plaats. Ten slotte wordt ook wel 1 september 1948 - de dag waarop de Joodse Coördinatie Commissie (JCC) de Sociale Afdeling overdroeg aan JMW - aangehouden als oprichtingsdatum.

JMW is opgericht door de Joodse Coördinatie Commissie en vertegenwoordigers van een reeks joods-sociale organisaties uit Amsterdam. Bij de oprichting waren ook de joodse kerkgenootschappen betrokken.

Tsedaka, het verrichten van goede daden, behoort tot één van de belangrijkste geboden die in het Oude Testament de joden wordt opgelegd. Binnen de joodse gemeenschap is tsedaka van oudsher nauw verweven met tal van aspecten van hulpverlening.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn tal van joodse verenigingen en stichtingen die zich bezighielden met de tsedaka geliquideerd. In 1946 is JMW opgericht vanuit de gedachte dat er voor alle joden in Nederland, ongeacht hun afkomst, een overkoepelende organisatie diende te zijn die zich richtte op de coördinatie, bevordering en uitoefening van de gehele sociale zorg voor joden in Nederland.

Stichting

De eerste decennia na haar oprichting bestond de bestuurlijke structuur van JMW uit een Algemeen Bestuur; een Dagelijks Bestuur en - vanaf 1948 - een Bestuursraad.

Gedelegeerden van de toegetreden instellingen en kerkgenootschappen vormden gezamenlijk het Algemeen Bestuur en kozen uit hun midden een Dagelijks Bestuur en een Bestuursraad (sinds 1981 'Bestuurskollege' genaamd). In 1990 werd het Bestuurskollege afgeschaft.

Anno 2009 werkt JMW met een professioneel Bestuur, een algemeen directeur en een Raad van Toezicht.

De relatie met de joodse gemeenschap is verankerd via een Gemeenschapsraad waarin, naast de drie kerkgenootschappen, organisaties voor oorlogsgetroffenen, voor ouderen, voor jeugd en jongeren en voor Israëli's vertegenwoordigd zijn, alsmede sociaal-culturele organisaties. De Gemeenschapsraad heeft maximaal 22 leden.

In de statuten van 25 februari 1947 was de doelstelling van de Stichting JMW 'de coördinatie, bevordering en uitoefening van de gehele sociale zorg voor Joden in Nederland'. Deze zorg kon worden uitgestrekt tot Nederlandse joden in het buitenland.

Tot die sociale zorg behoorde:

'1. de al dan niet duurzame verzorging en verpleging van zieken, oudelieden en invaliden, zowel in als buiten inrichtingen en tehuizen;

2. de duurzame verzorging van minderjarigen, zowel in als buiten inrichtingen en tehuizen;

3. het verlenen van materiële en morele steun aan on- en minvermogenden in de uitgebreidsten zin, daaronder begrepen hulp bij het nakomen van religieuze plichten, en voorts het verstrekken van leningen;

4. steun aan studerenden en anderen, die opgeleid worden of wensen te worden voor een ambacht, beroep, bedrijf of enige tak van kunst of wetenschap;

5. hulp bij lijkverzorging, begrafenis en zorg voor graven, voor zover hiervoor uit sociaal oogpunt aanleiding bestaat.'

In 1949 werd bij de volgende statutenwijziging een zesde doelstelling toegevoegd:

'6. het zich vanwege de bevoegde overheidsorganen doen aanwijzen als eigenares, beheerster, bewindvoerdster, boedelberedderaarster, erfgename en rechtsopvolgster onder welke benaming ook van - onder meer speciaal: statenloze - Joden, Joodse organisaties en corporaties, die, speciaal als slachtoffer van het nationaal-socialisme of het fascisme, zonder wettige erfgenaam, opvolger of rechthebbende zijn gebleven, het beheren van de haar aldus toegewezen vermogens als rechtsopvolgster harer voorgangers, het doen gelden van de aanspraken van deze op schadevergoeding, schadeloosstelling en op als vergoeding, toegekende of toe te kennen gelden en goederen, het nagaan, vaststellen en geldend maken van rechten en aanspraken op teruggave, vergoeding, schadeloosstelling en herstel, een en ander ten behoeve van Joden, Joodse organisaties en corporaties, die het slachtoffer zijn geworden van vervolging, verdrukking en achteruitstelling, alles in overeenstemming met de Nederlandse wetten, verordeningen en maatregelen en met die van andere mogelijk betrokken mogendheden en tot het geven van internationaal geldende voorschriften bevoegde lichamen.'

JMW coördineert de sociale zorg voor de joodse gemeenschap in Nederland. Het werkveld omvat hulpverlening en een groot aantal sociaal-culturele activiteiten.

Vanaf de oprichting in 1946 heeft met name de zorg voor joodse vervolgingsslachtoffers een grote rol gespeeld in de hulpverlening van JMW. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is het accent verbreed naar aandacht voor de naoorlogse generatie, identiteitsversterking en de ontwikkeling van groepen door het gehele land met als doel de mogelijkheden tot joodse contacten te vergroten (netwerkontwikkeling).

JMW werkt op verschillende terreinen nationaal en internationaal samen met andere organisaties:

• JMW is deelnemer in Het Joods Zorgcircuit, een samenwerkingsverband tussen alle joodse instellingen voor welzijns- en gezondheidszorg in Nederland.
• In het kader van de belangenbehartiging maakt JMW deel uit van het Centraal Joods Overleg (CJO).
• JMW werkt in het Overleg Begeleidende Instellingen samen met de andere organisaties die zich bezighouden met hulpverlening aan oorlogsgetroffenen: de stichting Pelita en de Stichting 1940-1945.

  JMW is - naast Stichting 1940-1945 en Stichting Pelita één van de drie instellingen die cliënten begeleiden tijdens hun aanvraag voor een pensioen of uitkering op grond van de wetten voor oorlogsgetroffenen.

• JMW is lid van de European Council of Jewish Communities (ECJC) en is één van de participanten van de Social Welfare Committee, een comité dat tot doel heeft kennis en ervaring van joodse organisaties in verschillende landen uit te wisselen.
• JMW onderhoudt nauwe contacten met de stichting Elah, de hulpverleningsorganisatie voor Nederlanders in Israël, om deskundigheid en ervaring uit te wisselen.

Sociale zorg

Rechtsherstel

Wetgeving

• Joden
• Nabestaanden

• Kinderen van vervolgingsslachtoffers
• Oorlogswezen

Rijksgroepsregeling Oorlogsslachtoffers 1940-1945 (1964)

Rijksgroepsregeling Vervolgingsslachtoffers 1940-1945 (1971)

Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers 1940-1945 (1972)

Nederland

Amsterdam (NL)

Arnhem (NL)

Den Haag (NL)

Eindhoven (NL)

Enschede (NL)

Groningen (NL)

Rotterdam (NL)

Het hoofdkantoor van JMW is sinds de oprichting gevestigd in Amsterdam. JMW voerde in heel Nederland haar werkzaamheden uit. Anno 2009 heeft JMW vestigingen in Amsterdam (hoofdkantoor), Arnhem, Den Haag, Eindhoven, Enschede, Groningen en Rotterdam. 

• Le-Ezrath ha-Jeled
• Joodse Coördinatie Commissie
• Commissie voor Oorlogspleegkinderen
• Vereniging 'Het Ondergedoken Kind'
• Vereniging Joodse OorlogsKinderen
• JONAG, Vereniging voor de Joodse Na-Oorlogse Generatie
• Departementale Projectgroep Tegoeden WOII (1940-1945)
• Directie Bewindvoering van het ministerie van Financiën
• Eenheid Oorlogsgetroffenen en Herinnering WO II
• Pensioen- en Uitkeringsraad
• Stichting 1940-1945
• Stichting Cogis
• Stichting Sinai-Centrum
• Stichting Jokos
• Directie Verzetsdeelnemers, Vervolgden en Burgeroorlogs-getroffenen en taakvoorgangers
• Verbond Belangenbehartiging Vervolgingsslachtoffers
• Vertegenwoordiging van de Internationale Vluchtelingen Organisatie in Nederland
• Stichting Pelita
• Stichting Centrum '45
• Werk- en Adviescollege Immateriële Hulpverlening aan Oorlogsgetroffenen

• Lipschits, I., Tsedaka: een halve eeuw Joods Maatschappelijk Werk in Nederland (Zutphen 1997).

JMW brengt een periodiek uit die sinds april 1992 verschijnt onder de naam De Benjamin. De uitgaven van de afgelopen twee jaar zijn digitaal beschikbaar via de website van JMW.

www.joodswelzijn.nl

• Onderzoekscommissies naoorlogs rechtsherstel
• Aandacht voor immateriële hulpverlening aan oorlogsgetroffenen
• Vervolging