Generalkommissariat für Finanz und Wirtschaft

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam

www.niod.nl

Inventaris

Toegang gedigitaliseerd

039

Inventaris van het Generalkommissariat für Finanz und Wirtschaft. Centrale Archiefselectiedienst/Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (Amsterdam/Winschoten 2004).

De inventaris is in 2004 vervaardigd door de Centrale Archiefselectiedienst. De inleiding is in 2003 geschreven door R.C.C. Pottkamp.

62,5 meter (totale omvang van het archief van het Generalkommissariat)

Thematisch

papier

beperkte openbaarheid

Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.

Slechts een klein gedeelte van het archief van de Wirtschaftsprüfstelle is bewaard gebleven. Via het Nederlandse Beheersinstituut, instanties voor de Bijzondere Rechtspleging en de Schade Enquête Commissies zijn deze stukken druppelsgewijs en incompleet bij het RIOD binnengekomen. Een deel van de stukken is als bewijsmateriaal toegevoegd aan de dossiers van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging dat zich in het Nationaal Archief bevindt. Van het oorspronkelijke archief van de Abteilung Feindvermögen is ongeveer 15% bewaard gebleven.

Aangezien het archief ten tijde van de Duitse bezetting in Nederland in de periode 1940-1945 werd gevormd, geldt dit bestand volgens de door het Nationaal Archief opgestelde normen als oorlogsgerelateerd. Dat is ook de reden dat er tijdens de bewerking niets uit de archieven voor vernietiging is aangewezen. Tijdens de bewerking werd tussentijds een gering aantal archiefbescheiden, die in het kader van archievenruil van 2001 door het Bundesarchiv te Koblenz werden teruggegeven, aan het archief toegevoegd.

1. Haubtabteilung Wirtschaft -Abteilung Feindvermögen

• Maand- en jaarrapporten betreffende het beheer over nalatenschappen door mr. M.H.H. Franssen, 1941-1942 (inv.nr. 79)

• Correspondentie Ingekomen en minuten van uitgegane stukken van de Abteilung Feindvermögen, 1940-1944 (inv.nrs. 28-29)
• Ingekomen en minuten van uitgegane stukken betreffende de behandeling van individuele gevallen van hypotheken, 1940-1942 (inv.nr. 40-41)
• Correspondentie met R.K.A. Mumm, 1941-1943 (inv.nr. 45)
• Correspondentie met de Deutsche Revisions- und Treuhand AG, 1940-1942 (inv.nr. 50)
• Ingekomen en minuten van uitgegane stukken van de Deutsche Revisions- und Treuhand AG, 1940-1942 (inv.nr. 51)
• Ingekomen en minuten van uitgegane stukken van H.A. Dreesen, beheerder van onroerende goederen in de provincies Utrecht, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg, 1940-1942 (inv.nr. 62)
• Correspondentie met mr. O.E. Bauer, advocaat en procureur te Amsterdam, 1940-1942 (inv.nr. 72)
• Ingekomen en minuten van uitgegane stukken van mr. O.E. Bauer betreffende de behandeling van individuele gevallen van nalatenschappen, 1940-1942 (inv.nrs. 73-75)
• Correspondentie met mr. M.H.H. Franssen, advocaat en procureur te Den Haag, 1941-1942 (inv.nr. 76)
• Ingekomen en minuten van uitgegane stukken van mr. M.H.H. Franssen betreffende de behandeling van individuele gevallen van nalatenschappen, 1941-1942 (inv.nrs. 77-78)

• Organisatieschema's van de Abteilung Feindvermögen per december 1942, januari en april 1943, 1942-1943 (inv.nr. 19)
• Inventarislijst van het archief van de Abteilung Feindvermögen op onderwerp, z.d (inv.nr. 20)
• Aanstellingsbrieven van Verwalter bij Nederlandse bedrijven, 1940-1942 (inv.nr. 21)
• Stukken betreffende sollicitaties voor Verwalter von Feindvermögen, Sammelverwalter, Unterverwalter en Treuhänder, 1940-1943 (inv.nr. 22)
• Stukken betreffende het personeel van de Abteilung Feindvermögen, waaronder personeelslijsten, 1940-1944 (inv.nr. 23)
• Stukken betreffende het vervangen van Baron Von Schröder als Feindvermögensverwalter door Rechtsanwalt Dr. Bockamp als Beauftragter für die Verwertung in verband met het verbeurd verklaren van het vermogen van leden van het Koninklijk Huis, 1941 (inv.nr. 24)
• Lijsten van Rijksduitse beheerders van vijandelijk vermogen, z.d (inv.nr. 25)
• Lijsten van Sammelverwalter, Verwalter von Einzelvermögen en Unternehmensverwalter, z.d (inv.nr. 26)
• Richtlijnen voor het beheer van vijandelijke vermogenswaarden, 1940-1941 (inv.nr. 27)
• Maandrapportages van de Bevollmächtigte für den Nahverkehr, 1941 (inv.nr. 30)
• Maandrapporten van de Hauptabteilung Wirtschaft, 1941 (inv.nr. 31)
• Rapport van het Departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart betreffende hun wensen onder meer op het gebied van invoer en fabricage, die ze willen bespreken met de Duitse autoriteiten, 1941 (inv.nr. 32)
• Maandrapportages van de Abteilung Devisenschutz over augustus, november en december 1941, 1941-1942 (inv.nr. 33)
• Maandrapport van de Beauftragte für die Stadt Amsterdam over december 1941, 1942 (inv.nr. 34)
• Rapporten van de Militärverwaltungschef (Gruppe XII) in België en Frankrijk over vijandelijk en joods vermogen, 1942-1944 (inv.nr. 35)
• Maandrapportage van de Abteilung Feindvermögen over de maand juni, 1943 (inv.nr. 36)
• Overzichten van het door de Abteilung Feindvermögen beheerde vijandelijke vermogen, 1943. (inv.nr. 37)
• Rapport van de Verwaltungsstab des Militärbefehlshabers (Gruppe Wi I/2) in Frankrijk over het 2e kwartaal, 1943 (inv.nr. 38)
• Stukken betreffende het beheer van vijandelijk vermogen alsmede het houden van toezicht op de verkoop van verbeurd verklaarde vermogenswaarden, 1944 (inv.nr. 39)
• Stukken betreffende het benoemen van R.K.A. Mumm tot Sammelverwalter en de overdracht van het beheer van hypotheken aan de Deutsche Revisions- und Treuhand AG, 1940-1942 (inv.nr. 42)
• Onderzoeksrapport van dr. F.W. Hardach, Wirtschaftsprüfer, naar het beheer van de hypotheken door R.K.A. Mumm, 1941 (inv.nr. 43)
• Halfjaarlijkse rapportages over het beheer van hypotheken, 1941-1942 (inv.nr. 44)
• Staten van door R.K.A. Mumm beheerde hypotheken, 1941-1943 (inv.nr. 46)
• Stukken betreffende de afstempeling van aandelen ingevolge artikel 3 van de Verordening 112/40, 1940-1941 (inv.nr. 47)
• Stukken betreffende het beheer van aan vijanden behorende effecten door de Deutsche Revisions- und Treuhand AG, 1940-1942 (inv.nr. 48)
• Stukken betreffende het benoemen van de Deutsche Revisions- und Treuhand AG tot Sammelverwalter van vijandelijke banksaldi, 1940 (inv.nr. 49)
• Stukken betreffende het inbeslagnemen van vijandelijk vermogen, 1940-1942 (inv.nr. 52)
• Stukken betreffende het ontslaan en benoemen van beheerders van vijandelijk vermogen, 1944-1945 (inv.nr. 53)
• Stukken betreffende vergunningen om patentrechten voor of aan vijanden te betalen, 1940-1941 (inv.nr. 54)
• Stukken betreffende vijandelijke verzekeringsmaatschappijen, L - Z, 1941-1942 (inv.nr. 55)
• Stukken betreffende vorderingen van vijanden op Nederlandse ingezetenen, die door de Deutsche Revisions- und Treuhand AG geïnd zijn en onder beheer gesteld, 1940-1943 (inv.nr. 56)
• Stukken betreffende de verrekening van aan derden verkochte partijen goederen uit vijandelijk bezit met de Deutsche Revisions- und Treuhand AG, 1940-1943 (inv.nr. 57-60)
• Staten van verkochte goederen en aan de Deutsche Revisions- und Treuhand AG door de Geschäftsstelle für Verwaltung feindlicher Warenlager overgemaakte bedragen, 1941 (inv.nr. 61)
• Staten van onroerende goederen, die overgedragen zijn aan de beheerder H.A. Dreesen, 1940-1942 (inv.nr. 63)
• Notities en (concept-)verordeningen betreffende de behandeling van het zakelijk- en privé-vermogen van joden, 1940-1942 (inv.nr. 64)
• Staten (Planungslisten) van joodse bedrijven met vermelding van de voornaamste bedrijfsgegevens en de bestemming, die het Planungsreferat aan de bedrijven wil geven, 1941-1943 (inv.nrs. 65-71)
• Staten van nalatenschappen, waarover mr. M.H.H. Franssen als beheerder is aangesteld, 1941-1942 (inv.nr. 80)
• Staten van nalatenschappen, waarover mr. O.E. Bauer als beheerder is aangesteld, 1941-1942 (inv.nr. 81)
• Maand- en jaarrapporten betreffende het beheer over nalatenschappen door mr. O.E. Bauer, 1941-1944 (inv.nr. 82)
• Stukken betreffende de verstrekking van uitzonderingsvergunningen inzake het behandelen van vijandelijk vermogen volgens VO 26/1940, 1940-1942 (inv.nrs. 83-105)

2. Haubtabteilung Wirtschaft - Wirtschaftsprüfstelle

• Notulen van de Planungssitzungen, 1941-1943 (inv.nrs. 139-142)

• Correspondentie met het Economisch Front der NSB betreffende de wijze van advisering door dit Front over sollicitanten naar een Treuhänder functie, 1941 (inv.nr. 115)

• Staten met verklaringen van de door de verschillende afdelingen bij de correspondentie gebruikte codeletters, z.d (inv.nr. 118)

• Ingekomen en minuten van uitgegane stukken, 1941-1944 (inv.nr. 120)

• Ingekomen en minuten van uitgegane stukken, 1941-1942 (inv.nr. 138)

• Declaraties van Treuhänder A. Kiwitt voor gemaakte kosten, 1943 (inv.nr. 117)

• Stukken betreffende een door de Verwalter vastgestelde regeling voor de afdrachten door ondernemingen, 1940-1941 (inv.nr. 106)
• Staten met opgaven van bedrijven, die in aanmerking komen voor liquidatie of arisering, [1940 - 1944] (inv.nr. 107)
• Instructies betreffende gedragsregels ten aanzien van joodse bedrijven, 1941-1942 (inv.nr. 108)
• Register met opgave van ondernemingen en hun Treuhänder, 1941-1942 (inv.nr. 109)
• Stukken betreffende de vaststelling van de Verwaltungskostenbeitrag voor ondernemingen, 1941-1942 (inv.nr. 110)
• Stukken betreffende het wedergebruik van inbeslaggenomen machines en inventarissen van geliquideerde joodse bedrijven, 1941-1944 (inv.nr. 111)
• Stukken betreffende voorschriften en beslissingen ten aanzien van de afhandeling van inbeslaggenomen bezittingen, 1941-1944 (inv.nr. 112)
• Stukken betreffende de arisering en liquidatie van ondernemingen, 1941-1945 (inv.nr. 113)
• Stukken betreffende dienstvoorschriften en organisatie-indelingen, 1940, 1943-1944 (inv.nr. 114)
• Aanstellings- en ontslagformulieren van Verwaltungs-, Verfassungs- en Liquidationstreuhänder, 1941-1943 (inv.nr. 116)
• Circulaires, richtlijnen en verordeningen, 1941-1943 (inv.nr. 119)
• Stukken betreffende de aanmelding van de firma NV Anglo Continentale Transport Maatschappij te Rotterdam, 1940 (inv.nr. 121)
• Stukken betreffende de behandeling van het verzoek van W.J.M. Driessen om een reisvergunning, 1940-1941 (inv.nr. 122)
• Stukken betreffende de behandeling van het verzoek van M.J. van den Borg om overschrijving van zijn vergunning tot verkoop van sterke drank op naam van N. van Welzen, 1941 (inv.nr. 123)
• Stukken betreffende de arisering van bedrijven en bedrijfsgroepen, 1940-1943 (inv.nrs. 124-127)
• Handel in lompen, oude en nieuwe metalen, 1940-1943 (inv.nrs. 128-129)
• Conservenindustrie, 1941 (inv.nr. 130)
• Detailhandel in sanitaire artikelen, 1941 (inv.nr. 131)
• Nachtveiligheidsdiensten, 1941 (inv.nr. 132)
• Rijwielhandel, 1941 (inv.nr. 133)
• Straat- en markthandel in antiquiteiten en tweedehands meubelen, 1941-1942 (inv.nr. 134)
• Verzekeringswezen, 1941-1943 (inv.nr. 135)
• Staten met opgaven van de Sachverständiger, 1941 (inv.nr. 136)
• Stukken betreffende opgaven van joodse handelsagenten inzake de bedrijven, die zij in het binnen- en buitenland vertegenwoordigen, 1941 (inv.nr. 137)
• Stukken betreffende richtlijnen voor en de werkzaamheden van het Planungsreferat, 1941-1943 (inv.nr. 143)
• Stukken betreffende de aanstelling van personen tot Globaltreuhänder van de te liquideren straat- en markthandelaren, 1942 (inv.nr. 144)
• Stukken betreffende de onder toezichtstelling en liquidatie van joodse zaken, in het geval de eigenaar wordt geëvacueerd, 1942 (inv.nr. 145)
• Maandrapporten van de werkzaamheden van het Referat, 1942-1943 (inv.nr. 146)
• Stukken betreffende de behandeling van gemengd gehuwde joden en hun afstammelingen, 1942-1943 (inv.nr. 147)
• Stukken betreffende de reservering van bedrijven die geschikt zijn voor overname door een Frontkämpfer, 1943 (inv.nr. 148)
• Modelformulieren, -brieven en -circulaires, te gebruiken door het Planungsreferat, z.d (inv.nr. 149)
• Stukken betreffende de arisering van bioscooptheaters, 1941-1944 (inv.nr. 150)
• Stukken betreffende overzichten en betalingsstaten van door de Niederländische Aktiengesellschaft für Abwicklung von Unternehmungen voor de Wirtschaftsprüfstelle gevoerde rekeningen, 1941-1944 (inv.nr. 151)
• Stukken betreffende de opgave van voor Frontkämpfer gereserveerde bedrijven, 1942-1943 (inv.nr. 152)
• Stukken betreffende de organisatie en werkzaamheden van het Treuhandreferat, 1942-1944 (inv.nr. 153)

Nationaal Archief, Den Haag

www.nationaalarchief.nl

Inventaris met nadere toegangen

Toegang gedigitaliseerd

2.08.68

Inventaris van het archief van de Abteilung Feindvermögen van het Reichskommissariat in den besetzten Niederländischen Gebieten, 1940-1945. (Nationaal Archief/Centrale Archiefselectiedienst (Den Haag/Winschoten 2004).

Omvang: 267 pagina's. De inventaris bevat een korte archivistische inleiding (blz. 5-10).

Een index op naam van personen en instellingen

77,3 meter

Numeriek

De beschrijvingen van de bestaande inventaris zijn overgenomen en alfanumeriek geordend op Aktenzeichen. Het Aktenzeichen is een combinatie van een letter en een nummer, bijvoorbeeld ‘A 11’. Binnen de ‘lettergroep’ is het nummer bepalend voor de volgorde van de beschrijvingen, niet de naam van de betrokken persoon of organisatie. Wanneer dus een naam gezocht wordt, zal binnen de ‘lettergroep’ de beschrijving gezocht moeten worden tot het gezochte dossier gevonden is.

papier

beperkte openbaarheid

Het archief van de Abteilung Feindvermögen van het Reichskommissariat für die besetzten niederländischen Gebieten (1940-1945) mag tot 1 januari 2020 alleen worden geraadpleegd na voorafgaande schriftelijke toestemming van de directeur van het Nationaal Archief. Voor publicatie van gegevens uit deze bescheiden is eveneens voorafgaande schriftelijke toestemming van de directeur van het Nationaal Archief vereist. Een beslissing, houdende weigering tot het verlenen van toestemming, wordt met redenen omkleed.

Het archief bestaat uit dossiers met gegevens over personen en instellingen wier vermogen door de Duitse bezettingmacht als vijandelijk vermogen onder beheer was gesteld van de Deutsche Revisions- und Treuhand AG. Zweigstelle Den Haag. Een dossier bevat naast gegevens over de benoeming en het ontslag van de Verwalter of Treuhänder, ook gegevens over de aard en omvang van het beheerde vermogen. Veelal bevindt zich een accountantsrapport in het dossier.

Er bevindt zich in dit archief een klein deel van het archief van de Deutsche Revisions- und Treuhand AG , bestaande uit een serie dossiers van door de DRT beheerde organisaties en een aantal stukken over de afwikkeling van de DRT (1944-1950).

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Den Haag

www.niod.nl

Eenvoudige toegang

Plaatsingslijst met nadere toegang

Toegangsnummer 94f

De inventaris werd in 1998 vervaardigd door J.M.L. van Bockxmeer.

De naar schatting 8.000 à 9.000 dossiers staan op nummer gerangschikt. Zij zijn toegankelijk gemaakt met behulp van een kaartsysteem. Ordening en toegang zijn het resultaat van de werkzaamheden van de Schade Enquête Commissies (SEC) die na de oorlog onder andere belast waren met het in behandeling nemen van schade ontstaan door het in beheer nemen van bedrijven.

Er zijn twee kaartsystemen aangelegd die als toegang op de collectie dossiers gebruikt werden en worden. Het ene kaartsysteem geeft toegang op dossiers van bedrijven in Den Haag en omgeving (2 laden), het andere verwijst naar dossiers van bedrijven in het hele land (8 laden). Op de kaarten staan meestal enkele gegevens over het bedrijf zoals naam, adres, naam van de eigenaar en er zijn gegevens op te vinden die in verband staan met het ariseren of liquideren van het bedrijf. Zo zijn er op de kaarten nummers te vinden die de DRT, Omnia, de Wirtschaftsprüfstelle en andere organisaties tijdens de behandeling van een zaak gebruikt hebben. Deze nummers kunnen niet gebruikt worden voor het opvragen van een dossier, zij zijn ook geen aanwijzing dat er een dossier aanwezig is. In het kaartsysteem zijn veel meer kaarten op naam van bedrijven aanwezig dan er dossiers zijn. Als er een groot blauw-paars nummer op een kaart gestempeld is, verwijst dit in principe naar een dossier op naam van het bedrijf of naar een map waarin kleine dossiers op naam van verschillende bedrijven verzameld zijn. Zo'n nummer werd door medewerkers van de SEC op de kaart en het bijbehorende dossier gestempeld. De nummering loopt op van 1 tot en met 6798. In een aantal gevallen staat er op de kaartjes wel een gestempeld nummer, maar is er geen dossier aanwezig. De kaartsystemen kunnen door bezoekers van de studiezaal op microfilm geraadpleegd worden. De nummers van de films, die kunnen worden opgevraagd aan de balie van de studiezaal, zijn 133 t/m 139. Staat er op een kaart een gestempeld nummer, dan kan met behulp daarvan het bijbehorende dossier worden opgevraagd.

67 meter; 536 dozen

Numeriek

microfilm

papier

beperkte openbaarheid

Het archief is in zijn geheel beperkt openbaar. Het is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD.

Het gaat hier om een verzameling dossiers die van de Omnia, de Deutsche Revisions- und Treuhand A.G. (Zweigniederlassung Den Haag) en de Wirtschaftsprüfstelle afkomstig zijn en door de Schade Enquete Commissie na de oorlog als verzameling zijn geordend. Het is ook mogelijk, dat zich dossiers van andere organisaties in het bestand bevinden.

Het is niet altijd met zekerheid vast te stellen of een dossier afkomstig is uit de oorspronkelijke archieven van de DRT, de Wirtschaftsprüfstelle of Omnia. Zo kan een DRT-dossier betrekking hebben op een zaak die door deze organisatie werd afgehandeld, maar het is ook mogelijk dat het om stukken gaat die aan de DRT zijn toegezonden, bv. door Omnia, vanwege de toezichthoudende functie van de DRT.

De dossiers zijn niet stuk voor stuk op hun inhoud geïnventariseerd. Met behulp van een steekproef is vastgesteld welke documenten over het algemeen aangetroffen kunnen worden.

In willekeurige volgorde zijn dat:

• Correspondentie van Omnia (of afschriften daarvan) met bankinstellingen zoals de Bank voor Nederlandsche Arbeid N.V. en Lippmann Rosenthal & Co.
• Correspondentie met de Niederländische Aktiengesellschaft für Abwicklung von Unternehmungen (NAGU).
• Correspondentie van Treuhänder met de Wirtschaftsprüfstelle.
• Correspondentie (of afschriften) van de Sachbearbeiter van Omnia die de liquidatie uitvoerde met het hoofdkantoor van Omnia in Nederland.
• Stukken die verband houden met het inwinnen van inlichtingen over de verblijfplaats van de eigenaar van het bedrijf (die vaak al op transport is gesteld naar Westerbork en verder).
• Boedel- en magazijn inventarissen opgemaakt door de Treuhänder (bv Omnia) of door een makelaar/taxateur.
• Balansen opgemaakt door de Treuhänder (bv. Omnia).
• Een afschrift van het Schlussbericht aan de Wirtschaftsprüfstelle waarmee de werkzaamheden van Omnia of de DRT afgesloten werden.
• Een afschrift van de brief aan de DRT van Omnia waarin vermeld wordt dat het Schluss-bericht (ter verificatie) aan de DRT is gestuurd.
• Correspondentie met de Kamer van Koophandel en Fabrieken en uittreksels uit het Handelsregister.