REPATRIËRING

OPSPORING VERMISTEN

INFORMATIEVERSTREKKING OVER PERSONEN

SOCIALE ZORG

RECHTSHERSTEL

WETGEVING

VERIFICATIEONDERZOEK

BELANGENBEHARTIGING EN ZELFORGANISATIE

Afdeling Bewindvoering van de Administratie der Generale Thesaurie

5 mei 1945

toon alle informatie

verberg extra informatie

In de periode 1945-1951 heeft de Afdeling Bewindvoering een aantal naamsveranderingen ondergaan. Per 16 februari 1951 werd de naam gewijzigd in Directie Bewindvoering. Zie voor meer informatie het veld 'inrichting van de organisatie'.

De Afdeling Bewindvoering werd bij beschikking van de gemachtigde voor het ministerie van Financiën, ir. J.W. Albarda, ingesteld.

Directie Bewindvoering van het ministerie van Financiën

In de periode 1937-1940 bestond de Administratie van de Generale Thesaurie van het ministerie van Financiën uit vier afdelingen. Afdelingen I t/m III waren onderverdeeld in bureaus:

Afdeling I: Algemene Zaken

Bureau Algemene Zaken
Bureau Controle
Bureau Stichtingen en Erediensten

Afdeling II: Bureau Begrotingszaken

Bureau Rijksbegroting
Bureau Gemeentefinanciën
Bureau Rijksboekhouding

Afdeling III: Geldwezen

Bureau Financiële Zaken
Bureau Nationale Schuld

Afdeling IV: Rijksbetalingsdienst

Bij beschikking van de gemachtigde voor het ministerie van Financiën d.d. 5 mei 1945 werd een Afdeling Bewindvoering ingesteld. Per 22 juni 1945 werd de Administratie der Generale Thesaurie van het ministerie van Financiën als volgt ingedeeld:

Afdeling I: Begrotingszaken

Afdeling II: Geldwezen

Afdeling III: Bewindvoering (De naam van de Afdeling Bewindvoering werd per 15 juli 1945 gewijzigd in Afdeling Juridische Zaken en Bewindvoering.)

Afdeling IV: Economische en Sociale Zaken

Bureau Economische Zaken
Bureau Sociale Zaken
Bureau Oorlogsschade

Afdeling V: Ambtenarenzaken en Erediensten

Afdeling VI: Rijksbetalingsdienst

Per 16 februari 1951 werd de naam van de Afdeling Juridische Zaken en Bewindvoering gewijzigd in Directie Bewindvoering. Bij dezelfde beschikking werden de namen van de Afdeling (Binnenlands) Geldwezen en de Afdeling Economische en Sociale Zaken veranderd in respectievelijk Directie Binnenlands Geldwezen en de Directie Financiering en Coördinatie Oorlogsschade (Finco).

In 1951 veranderde de naam van de Administratie van de Generale Thesaurie in Algemeen Beheer van de Generale Thesaurie. Het Algemeen Beheer van de Generale Thesaurie kende vanaf 1951 de volgende indeling:

Directie I: Binnenlands Geldwezen

Directie II: Buitenlands Betalingsverkeer

Directie III: Defensie Aangelegenheden

Directie IV: Bewindvoering

Directie V: Directie Financiering en Coördinatie Oorlogsschade (Finco)

Directie VI: Dienst der Rijksbegroting

De Afdeling Bewindvoering en opvolgers maakten deel uit van de Generale Thesaurie van het ministerie van Financiën.

De afdeling Bewindvoering en opvolgers voerden een beleidstaak uit en verrichtten werkzaamheden als juridische afdeling.

Tot de beleidstaak werden gerekend:

1.1. Rechtsherstelkwesties die samenhingen met de uitvoering van het Besluit Herstel Rechtsverkeer (E 100).

1.1.1 Rechtsherstel op het gebied van effecten, uitgevoerd door de Commissie Rechtsherstel Buitenlandse Effecten (CRBE). De directeur Bewindvoering was voorzitter van de CRBE.

1.1.2 Restitutie en liquidatie van uit Nederland weggevoerde goederen, waaronder kunstvoorwerpen. Tot 1953 werd deze taak uitgevoerd door de Directie Bewindvoering ressorterende Bureau Herstelbetalings- en Recuperatiegoederen (Hergo). Na 1953 heeft de Directie Bewindvoering de zaken van Hergo afgewikkeld.

1.1.3 Uitvoering van de Wet Herstel Vermogensovergang Rijksmarkengebied (Stb. H 251).

1.1.4 Liquidatie van de boedel van Lippmann, Rosenthal en Co., Sarphatistraat (Liquidatie van Verwaltung Sarphatistraat (LVVS)).

1.2 Duitse herstelbetalingen. Bureau Hergo had onder andere tot taak de uit Duitsland ontvangen herstelbetalingsgoederen (voornamelijk machines en schepen) en de in Nederland aangetroffen oorlogsbuit te liquideren. Een andere vorm van herstelbetalingen was de liquidatie van in Nederland aangetroffen Duits vermogen door het Nederlands Beheersinstituut (NBI).

1.3 Normalisering van de rechtsbetrekkingen tussen Nederland en de voorheen vijandelijke landen.

1.4 Uitvoering van de wet Overheidsaansprakelijkheid Bezettingshandelingen van 13 oktober 1950 (Stb. K 451).

1.5 Deblokkering van Nederlands vermogen in andere landen.

Tot de werkzaamheden als juridische afdeling werden gerekend:

2.1 Wetsontwerpen en ontwerpen voor algemene maatregelen van bestuur op het gebied van de Generale Thesaurie, waarvan de materie niet rechtstreeks tot de werkzaamheden van de Afdeling Bewindvoering behoorde, werden door medewerkers uit technisch-juridisch oogpunt bezien.

2.2 De Afdeling Bewindvoering diende andere directies en afdelingen van de Generale Thesaurie van juridisch advies.

2.3 De Afdeling Bewindvoering gaf op verzoek van de leiding van het ministerie advies over onderwerpen die in de ministerraad of in de Raad voor Economische Aangelegenheden (REA) aan de orde waren gesteld.

2.4 De Afdeling Bewindvoering onderhield contacten met andere departementen en voerde besprekingen in interdepartementaal verband over juridische kwesties.

N.v.t.

Rechtsherstel

Wetgeving

Verzetsdeelnemers Nederland

Verzetsdeelnemers Nederland algemeen

Vervolgingsslachtoffers Nederland

Burger-oorlogsgetroffenen Nederland

Burger-oorlogsgetroffenen Nederland algemeen

Den Haag (NL)

Hazemeijer, J., Inventaris van het archief van de Afdeling Bewindvoering (juni 1945) / Afdeling Juridische Zaken en Bewindvoering (juli 1945) / Directie Bewindvoering (1951) van de Administratie / Algemeen Beheer der Generale Thesaurie, (1940) 1945-1954 (1965). Ministerie van Financiën/Nationaal Archief (Den Haag 2003).

Meihuizen, J.P., Noodzakelijk kwaad. De bestraffing van economische collaboratie in Nederland na de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam 2003).

Archief van de Afdeling Bewindvoering en opvolgers

toon alle informatie

1945

1954

Nationaal Archief, Den Haag

www.nationaalarchief.nl

Inventaris met nadere toegangen

Toegang gedigitaliseerd

2.08.52

Hazemeijer, J., Inventaris van het archief van de Afdeling Bewindvoering (juni 1945) / Afdeling Juridische Zaken en Bewindvoering (juli 1945) / Directie Bewindvoering (1951) van de Administratie / Algemeen Bheer der Generale Thesaurie, (1940) 1945-1954 (1965). Ministerie van Financiën/Nationaal Archief (Den Haag 2003).

Omvang: 126 pagina’s. De inventaris bevat een historische en archivistische inleiding (blz. 7-16).

Het archief van de Directie Bewindvoering en opvolgers heeft een plaatsingslijst en twee neveningangen. Deze neveningangen zijn een toegang op het archief van de gehele Generale Thesaurie. De eerste neveningang is alfabetisch geordend. De kaartjes verwijzen naar de betreffende rubriek. De tweede neveningang is geordend op rubrieknummer. Elk kaartje bevat informatie over de betreffende rubriek.

Na afloop van de bewerking van het archief zijn enkele inventarisnummers vervallen omdat ze zijn samengevoegd. Enkele beschrijvingen zijn verplaatst of aangepast. Er is een concordans van inventarisnummer naar paginanummer aangelegd.

12,3 meter

545 inv. nrs.

Alfabetisch

Chronologisch

Thematisch

papier

beperkte openbaarheid

Een aantal inventaris nummers is pas openbaar na 75 jaar in verband met de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van nog levende personen.

Niet bekend

Stukken die betrekking hadden op de uitvoering van de taken zijn vernietigd conform de lijst van de te vernietigen archiefbescheiden van het ministerie van Financiën. Deze selectielijst is vastgesteld bij beschikking van de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur en de minister van Financiën d.d. 20 september 1983.

Om een beeld te geven hoe enkele zaken adminstratief zijn afgehandeld is een aantal stukken van de te vernietigen bescheiden als voorbeelddossiers in de inventaris opgenomen. Het betreft:

inv. nr. 51, blokkering betalingen
inv. nr. 96, restitutie van effecten
inv. nrs. 293-297, Rijksmarkenwet
inv. nrs. 396-400, teruggave vijandelijk vermogen

Het archief van de Afdeling Bewindvoering en opvolgers van het ministerie van Financiën bevat stukken die betrekking hebben op rechtsherstelaangelegenheden en juridische zaken die verband hielden met de Tweede Wereldoorlog. Het archief bevat onder andere bescheiden met betrekking tot de uitvoeringstaken van:

het Nederlands Beheersinstituut (NBI)
de Raad voor het Rechtsherstel (RvR)
de Liquidatie Verwaltung Sarphatistraat (LVVS)
de Nederlandsche Bank
Bureau Herstelbetalings- en Recuperatiegoederen (Hergo)
Stichting Nederlandsch Kunstbezit

Het archief bevat eveneens stukken met betrekking tot:

de totstandkoming, uitvoering en wijziging van wetten, besluiten en overeenkomsten betreffende rechtsherstel,
blokkering van betalingen
beurszaken
deblokkering van vermogensbestanddelen in het buitenland
herstelbetalingen door Duitsland, Japan
ontvijanding van Nederlanders, Duitsers, Italianen en genaturaliseerden
de Wet Herstel Vermogensovergang Rijksmarkengebied, 1947, H 251
vijandelijk vermogen
geroofd goud en geroofde effecten

Het archief bevat geen persoonsdossiers.

Tijdens de bewerking is aan het archief toegevoegd:

archiefbescheiden uit de persoonlijke collectie van mr. J.C.W.M. Huysmans, directeur van de Directie Bewindvoering/secretaris-generaal

archiefbescheiden van de Directie Bewindvoering uit de periode 1953-1965 die waren geselecteerd door de Centrale Archief Selectiedienst (CAS). De bescheiden hoorden thuis in de periode 1945-1953

Het archief van de Afdeling Bewindvoering en opvolgers van de Generale Thesaurie over de periode 1945-1965 is in twee delen toegankelijk gemaakt. Het eerste deel beslaat de periode 1945-1954 en heeft als toegangsnummer 2.08.52. Het tweede deel heeft betrekking op de periode 1954-1965 en heeft als toegangsnummer 2.08.53. Als scheiding is het jaar 1953 aangehouden. In dat jaar werd het dossierstelstelsel als archiefordening ingesteld. Tijdens de bewerking zijn door de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) aan beide archiefdelen bescheiden toegevoegd die qua periodisering thuishoorden in hetzij archiefdeel 1945-1954, hetzij in archiefdeel 1954-1965. In een aantal gevallen loopt de periodisering van de stukken door, om dat de betreffende zaak in 1953 nog niet was afgehandeld. Er is toen voor gekozen deze stukken niet in het dossierstelsel op te nemen. Als einddatum is 1965 aangehouden, in dat jaar werd de archiefcode van het ministerie van Financiën gewijzigd.

De afdelingen van het ministerie van Financiën hebben tot de invoering van het dossierstelsel per 1 mei 1953 hun archieven geordend middels het verbaalstelsel. Bij dit systeem werden besluiten chronologisch geordend op datum van afdoening en per dag afgenummerd.

Vele afdelingen, waaronder de Afdeling Bewindvoering, hebben in de praktijk niet gekozen voor deze wijze van centrale archiefordening. Nadat de betreffende stukken waren geregistreerd in de centrale afdoeningsagenda, werden ze uit het verbaalarchief gelicht en geordend tot bundels op onderwerp. Aan elk nieuw onderwerp werd een nummer toegekend. Bij het archief van de Afdeling Bewindvoering liep deze nummering van 1401 t/m 1569. Bij de beschrijvingen is de oorspronkelijke volgorde van deze rubrieken aangehouden.

verantwoording

colofon