Joodsche Raad voor Amsterdam

1941-1943

De Joodsche Raad is op last van de Beauftragte des Reichskommissars für die Stadt Amsterdam, H. Böhmcker, ingesteld

Door de toenemende spanningen en anti-joodse maatregelen braken er in februari 1941 rellen uit in Amsterdam. Hierbij vond een W.A.-man de dood. De Duitse bezetter reageerde direct door het instellen van een Judenrat. Vooraanstaande joden werden door de Beauftragte für die Stadt Amsterdam opgedragen een Joodsche Raad te vormen. Deze Raad diende als doorgeefluik van de Duitse anti-joodse maatregelen. Daarnaast werd na de rellen de jodenhoek afgesloten en omgevormd tot een joods getto. Niet-joden werden gedwongen te verhuizen en joden werden verplicht in deze buurt te gaan wonen. Zij werden geregistreerd en kregen een joods persoonsbewijs. Joden werden hoe langer hoe meer onderdrukt en afgescheiden van het maatschappelijk en economisch leven.

Leden van de Joodsche Raad bij aantreden in 1941

• Abraham Asscher (voorzitter)
• Prof. Dr. David Cohen (voorzitter)
• J. Arons
• Mr. N. de Beneditty
• Mr. A.B. Gomperts
• I. de Haan
• A. de Hoop
• Mr. I. Kisch 
• A. Krouwer
• Mr. S.J. van Lier
• A.J. Mendes da Costa
• Prof. dr. J.L. Palache
• Mr. dr. M.I. Prins
• A. Lopes Quiros 
• Opperrabbijn L.H. Sarlouis
• Dr. D.M. Sluijs
• A. Soep
• Mr. M.L. Kan
• Dhr. Voet
• I.H.J. Vos

Leden van de Joodsche Raad in de zomer van 1943

• Abraham Asscher (voorzitter)
• Prof. Dr. David Cohen (voorzitter)
• J. Arons
• Mr. N. de Beneditty
• A. van den Bergh
• Opperrabbijn Dasberg 
• Mr. A.B. Gomperts
• I. de Haan
• Prof. dr. J.L. Palache
• Mr. dr. M.I. Prins
• Dr. D.M. Sluijs
• A. Soep
• Dhr. Voet

Commissies van de Joodsche Raad

• Bestuur van het Joodsche Onderwijs in Nederland
• Commissie van Advies voor onderwijs-technische vraagstukken
• Algemene Advies-Commissie voor het Joodsche Onderwijs
• Commissie ter behartiging van de belangen van geëvacueerden
• Commissie voor Buitenschoolsche Jeugdzorg
• Commissie van Bijstand voor Westerbork
• Centrale Commissie
• Centrale Culturele Commissie voor Joden in Nederland
• Contact-Commissie
• Contact-Commissie
• Commissie ter Behandeling van Financiële Aangelegenheden
• Commissie voor de Groentevoorziening
• Dagelijks Bestuur van de Joodsche Centrale voor Beroepsopleiding (J.C.B.)
• Financiële Commissie J.C.B.
• Tarboeth-Commissie J.C.B.
• Gebouwen-Commissie
• Juridische Commissie
• Commissie voor Grafische Opleiding "A.B. Davidsschool"
• Commissie voor Jeugdontwikkeling
• Medische Commissie
  • Sub-Commissie voor de Apothekers
  • Sub-Commissie voor het Medisch Onderwijs
  • Sub-Commissie voor de Tandartsen
• Commissie van Onderzoek betreffende het onderwijs aan moeilijk opvoedbare kinderen
• Sub-Commissie voor geëvacueerde Gemeenten uit de Permanente Commissie tot de Algemeene Zaken van het Nederlandsch Israëlitisch Kerkgenootschap
• Personeel-Commissie
• Commissie voor de plaatsing van leerlingen op de school voor B.L.O.
• Schoolbestuur voor het Joodsch Bijzonder Onderwijs
• Sociaal-Economische Commissie
  • Subcommissie: Reizigers
  • Subcommissie: Vaste Goederen
  • Subcommissie: Verzekeringen
• Commissie voor Sociaal-Pedagogische Zorg
• Commissie voor de Verenigingen
• Commissie voor de Vischvoorziening
• Commissie voor de Vleesvoorziening

De Joodsche Raad viel onder de Beauftragte für die Stadt Amsterdam

De Raad heeft tot taak, als hoogste lichaam voor de Nederlandse Joden, hun niet-religieuze belangen te behartigen. Alle Joodse instellingen in Nederland, al dan niet rechtspersoonlijkheid bezittende, ressorteren, voor zover niet kerkelijke aard, onder de Raad.

Deze doelstelling is overgenomen uit ontwerpstatuten opgesteld door de Joodsche Raad. De ontwerpstatuten zijn echter nooit door de Duitsers geratificeerd.  

Verhuizingen en evacuatie

• Het verrichten van alle werkzaamheden in verband met de door de Duitse autoriteiten bevolen individuele verhuizingen
• Voorbereiding, vervoer, opslag en thuisbezorging van bagage en goederen van geëvacueerden Beschikbaarstelling van bedden, e.d.
• Enquêtes van elke aard ten behoeve van alle afdelingen van de Joodsche Raad
• Hulpverlening in algemene zin
• Hulp bij verhuizing
• Hulp bij het terugverkrijgen van verloren geraakte distributiebescheiden
• Afgifte van verklaringen aan geëvacueerden ter verkrijging van distributiebescheiden
• Voorbereiding en uitvoering evacuatie
• Nazorg van de evacuatie. Hulp in de ruimste zin aan hen, die hun woning moeten verlaten
• Bemiddeling bij de onderbrenging van evacués en van personen, die om sociale medische en andere redenen van woning moeten veranderen
• Het, op verzoek van de Joodsche Raad, verzorgen van huisvesting aan degenen, die door overheidsmaatregelen zonder onderdak dreigen te komen
• Behandeling van de belangen van de in het complex woningen Asterdorp woonachtige Joodse inwoners 

Expositur (Contact tussen de Joodse Raad en de Duitse autoriteiten)

• Voorlichting in Expositurgevallen in Amsterdam
• Voorlichting in Expositurgevallen betreffende Provincie, uitreisaanvragen, paskwesties en juridische kwesties, die zich bij de Expositur voordoen
• Spoedreisvergunningen voor minder dan 4 dagen, administratie aangevraagde vergunningen
• Alle kwesties betreffende huisraad, bagage en sleutels van verzegelde woningen, alsmede eventuele ontzegelingen

Westerbork

• Westerbork: registratie, sociale verzorging en voorlichting

Hulp aan vertrekkenden en emigratie

• Registratie van de persoonlijke en de financiële gegevens van voor tewerkstelling opgeroepen personen in opdracht van de desbetreffende autoriteiten en administratieve behandeling van deze gegevens
• Algemene voorlichting, voorlichting omtrent verordeningen en ten behoeve van diegenen, die voor werkverruiming naar Duitsland worden uitgezonden
• Advies bij het verkrijgen van visa, onderzoek omtrent geldigheidsduur en waarde van een bestaand visum, hulp bij het invullen van de door de Duitse autoriteiten verlangde formulieren voor een uitreisaanvrage, advies en hulpverlening bij het aanvragen van een z.g. "Austausch" en repatriëring, hulp bij het verschaffen van dollarpassages voor hen, die een "Ausreise" hebben ontvangen
• Verstrekken adviezen inzake bagageverzorging
•  Praktische hulpverlening ten behoeve van vertrekkenden Westerbork/Vught/Duitsland. Eerste zorg achterblijvenden, die onmiddellijk hulp nodig hebben Daadwerkelijke hulpverlening bij voorbereiding vertrek
• Hulp aan vertrekkenden bij het regelen van zakelijke en persoonlijke kwesties. Het uitvoeren van per volmacht gegeven opdrachten van tewerkgestelden
• Aanneming en vertaling van brieven voor tewerkgestelden in Duitsland 
• Het verzorgen van aanvragen tot verhuizen en reizen van langere duur en transport van meubilair, voorts het verzorgen van aanvragen tot het maken van reizen van korte duur (max 5 dagen). De ontvangst van het publiek ook voor reizen van langere duur
• Uitgifte van goederen Adema van Scheltemaplein Aanname van bagage voor Westerbork en Vught
• Verwerking van oude materialen tot gebruiksvoorwerpen ten dienst van naar Duitsland vertrekkenden
• Fabricatie van stromatrassen
• Reparatie van ingezamelde herenkleding
• Verzameling en verzending van bagage naar Westerbork en Vught
• Uitgifte goederen en aanname bagage voor Joodse Schouwburg
• Naai- en verstelwerk
• Opslag en verstrekking van meubelen
• Opslag en expeditie van goederen, bestemd voor de kampen

Registratie

• Bijwerken en controle van de algemene cartotheek en de cartotheek Provincie. Algemene administratie Landelijk Apparaat
• Statistiek en cartotheek, correspondentie met Rode Kruis en informatie op dat gebied. Verzorging van pakketten voor Joden in kampen

Culturele zaken

• Behandelen van Joodse culturele aangelegenheden

Gezondheidszorg

• Psychotechnisch Onderzoek
• Zuigelingenzorg
• Geneeskundige behandeling van armlastigen in Jodenwijk I
• Zorg voor verwaarloosde en moeilijk opvoedbare schoolgaande kinderen
• Het geven van advies aan hen, die door de tijdsomstandigheden psychische moeilijkheden hebben
• Onderbrenging van abnormale kinderen 
• Het bevorderen van de geneeskundige verzorging van de Joden in Nederland. Het behartigen van hen, die hiervoor werk doen. het geven van medisch advies aan andere afdelingen van de Joodsche Raad, Joodse instellingen en particulieren
• Onderbrenging van zieken en hulpbehoevenden, adviezen over medische-sociale vraagstukken, bemiddeling bij aanvragen van verpleegstershulp
• Toezicht en registratie verpleegtehuizen
• Uitzending van wijkverpleegsters, speciaal naar min- of onvermogende joodse patiënten, voor wie wijkverpleging door de behandelend arts wordt aangevraagd. Het verlenen van bemiddeling voor het verkrijgen van dag-, nacht- of doorlopende verpleeghulp
• De duurzame verzorging van minderjarigen, ouden van dage, invaliden; de verpleging en verzorging van zieken, alsmede het beheer van de bijeengevoegde joodse instellingen voor verpleging en verzorging in Nederland
• Hulpverlening in de huishouding aan lichamelijk en geestelijk zieken. Hulp bij calamiteiten
• Blindenzorg. Het verschaffen van geleide aan blinden

Onderwijs en opleiding

• Vakopleiding voor emigratie-beroepen voor jongeren
• Opleiding voor de verschillende handelsvakken op basis van het programma van Handelsavondscholen, annex opleiding voor Middenstandsdiploma, Manifacturenbrevet en typen
• Schooltoezicht
• Beroepsopleiding, volledige vakopleiding land- en tuinbouw en ambachten, o.a. door het organiseren van cursussen. Adviezen ten aanzien van beroepsverandering, voorbereiding jeugdopleiding. Bedrijven ten behoeve van naar Duitsland vertrekkenden
• Opleiding voor het kostuum-, lingerie- en modebedrijf, in de huishoudelijke vakken (koken, wassen en strijken), kinderverzorging en opvoeding. Diverse cursussen voor vrouwen en meisjes boven de 15 jaar
• Beroepsopleiding schoenmaken, kleermaken, fotografie, horloge maken, optiek, kappen, machinebreien, etc.
• Organisatie van cursuswerk en scholen
• Administratie van examens
• Ambachtsschool. Metaalbewerking, lassen, meubelmaken, timmeren, huis- en decoratieschilderen, elektrotechniek
• Beroepsopleiding. Pettenfabriek, boekbinderij. Cursus opleiding maatschappelijk werker

Sociale zorg

• Behandeling van alle sociale aangelegenheden in Amsterdam en de rest van Nederland
• Financiële steun voor behoeftige Nederlandse Joden
• Jeugdwerk 15- tot 20-jarigen in Amsterdam en boven 14-jarigen buiten Amsterdam
• Zorg voor de leerplichtige jeugd buiten de schooluren. Lichamelijke ontwikkeling van ouderen en jongeren. Medische sportkeuring
• Bijstand aan niet-Nederlandse Joden 
• Plaatsing van en toezicht op niet-Nederlandse Joodse kinderen in pleeggezinnen
• Verzorging van post, advies aan achterblijvers
• Arbeidsbemiddeling

Vergunningen

• Behandeling legitimaties, vergunningen huispersoneel
• Het verzorgen van aanvragen voor avondvergunningen, telefoonvergunningen, rijwielvergunningen en overige, niet onder andere afdelingen ressorterende vergunningen

Voorlichting

• Administratie Het Joodsche Weekblad
• Officiële mededelingen en artikelen door het Joodsche Weekblad

Voedselvoorziening

• Distributie van vlees
• Broodvoorziening
• Administratie en distributie van groente. Uitreiking van kaarten
• Voedselverstrekking aan Joodse houders van vetkaarten.
• Voedselbereiding voor de bureaus van de Joodse Raad en vertrekkenden
• Registratie Joodse zaken en markten, beheer heropende zaken. Aanmelding liquidaties

Opsporing vermisten

Informatieverstrekking over personen

Verificatieonderzoek

• Joden

Nederland

Amsterdam (NL)

Rotterdam (NL)

Den Haag (NL)

Groningen (NL)

Twente (NL)

De Joodsche Raad is opgericht in Amsterdam en wordt ook de Joodsche Raad voor Amsterdam genoemd. De Raad was echter voor alle Joden in Nederland opgericht. De naam van de Raad is dus enigszins misleidend.

• Konzentrationslager Herzogenbusch
• Judendurchgangslager Westerbork
• Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort
• Judenreferat IV B4
• Zentralstelle für jüdische Auswanderung
• Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis
• Opsporingsbureau Joodsche Personen te Amsterdam
• Informatiebureau Nederlands Volksherstel van de Stichting Volksherstel Amsterdam

• Inventaris van de Joodsche Raad voor Amsterdam (Amsterdam 1986). Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie.
• Asscher, A. en D. Cohen, Het Joodsche Weekblad. Uitgave van den Joodsche Raad voor Amsterdam (Amsterdam) 1941-1943.
• Blom, J.C.H., R.G. Fuks-Mansfeld, I. Schöffer (red), Geschiedenis van de Joden in Nederland (Amsterdam 1995).