Gemeente Westerbork

Gemeentearchief Midden-Drenthe, Beilen

www.drentsarchiefnet.nl

Eenvoudige toegang

GMD1

Inventaris van het bestuursarchief gemeente Westerbork

Het gedeelte van het archief dat betrekking heeft op kamp Westerbork bedraagt 6,0 meter

Alfabetisch

Chronologisch

Thematisch

papier

beperkte openbaarheid

De wettelijke termijnen van openbaarheid zijn van toepassing op deze archiefstukken. In voorkomende gevallen kan de gemeentesecretaris ontheffing verlenen middels een onderzoeksverklaring.

Gevangenen die langer dan zes weken in Kamp Westerbork verbleven, werden ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente Westerbork. De gemeente had speciaal voor dit doel een hulpsecretarie in het kamp opgericht. Totaal zijn er 17.925 personen opgenomen in de bevolkingsboekhouding. Een deel van de archiefbestanden van de hulpsecretarie is opgenomen in het bestuursarchief van de gemeente Westerbork.

Van het archief van de hulpsecretarie is slechts een klein deel bewaard gebleven. Het gaat hierbij om de:

• Registers van opgenomen en afgevoerde joden (inventarisnummers 28-35 en 36-43)
• Huwelijksstukken betreffende joden die in kamp Westerbork verbleven (inventarisnummers 9-19)
• De 17.925 joden die zijn opgenomen in de bevolkingsadministratie
• De joden die zijn opgenomen in de akten van de burgerlijke stand (inventarisnummers 6-8)

In juli 1945 is de cartotheek bij het Gemeentelijke Inlichtingenbureau voor Joden te Westerbork terechtgekomen ten behoeve van het verstrekken van inlichtingen over joden die gedeporteerd waren uit kamp Westerbork. Eind 1946 is dit Inlichtingenbureau opgenomen in het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis en is tevens het archief van het Inlichtingenbureau overgedragen.

Het bestuursarchief bevat naast de bovenstaande stukken, archiefbescheiden inzake overleden kampingezetenen en lijsten van mensen die tijdens de bevrijding nog aanwezig waren in het kamp. Het archief bevat veel gegevens over de aankomst- en vertrekdata en de duur van het verblijf van de kampingezetenen. Hierdoor is in de meeste gevallen per persoon te reconstrueren wanneer hij of zij in Westerbork is aangekomen en is afgevoerd.

De bevolkingsadministratie van de hulpsecretarie bevindt zich bij het Nederlandse Rode Kruis, archief afdeling Oorlogsnazorg.

Op de website www.kamparchieven.nl is een overzicht geplaatst van de archieven van of met betrekking tot het kamp Westerbork.

Nederlandse Rode Kruis, Den Haag http://www.rodekruis.nl/Content/Nationale_Hulp/Oorlogsarchief

Eenvoudige toegang

Toegang gedigitaliseerd

NRK-WBK

Alfabetisch

Onbekend

papier

niet openbaar

Bij de Afdeling Oorlogsnazorg van het Nederlandse Rode Kruis berusten enkele archieven over Kamp Westerbork. Gezien het sterk persoonsgebonden karakter van het materiaal zijn de documenten zelf niet in te zien. Als u behoefte heeft aan meer informatie kunt u bij Oorlogsnazorg een schriftelijk verzoek indienen.

Een groot deel van de kampadministratie is of afgevoerd naar Duitsland of vernietigd door de Duitsers in de laatste maanden voor de bevrijding. Het is onbekend waar het materiaal dat naar Duitsland is overgebracht is gebleven en of het nog bestaat.

Registratie

Ten tijde dat het kamp onder Duits bevel stond, was er een hulpsecretarie van de gemeente Westerbork in het kamp aanwezig. Kampingezetenen die langer dan zes weken in kamp Westerbork verbleven, werden in het bevolkingsregister bij geschreven. De persoonsgegevens en datum van aankomst in Westerbork werden genoteerd. Vaak is de kaart voorzien van een stempel: "Buitenland". Dit register bevat lang niet alle namen van de mensen die langer dan zes weken in Westerbork hebben gezeten. De opneming van de kampingezetenen in het bevolkingsregister begon pas in 1943 en hield op in 1944, terwijl het kamp van 1942 tot en met 1945 in gebruik was als Judendurchgangslager.

Na de oorlog is het kaartensysteem overgebracht naar het Nederlandse Rode Kruis in verband met de opsporing van vermiste mensen. 

Omvang: 28 laden, 42.000 kaarten
Inhoudelijke duiding: Informatie op de kaarten, alfabetisch geordend op achternaam of op meisjesnaam: persoonsgegevens, datum van aankomst in Westerbork, vaak is de kaart voorzien van een stempel: 'Buitenland'. 

Kampadministratie

Een groot deel van de kampadministratie is door de Duitse kampleiding vernietigd of afgevoerd naar Duitsland. Wat er over is gebleven is een klein deel dat na de bevrijding is aangetroffen in het kamp. Een onderdeel dat gered is zijn, hoewel duplicaten, de transportlijsten. Voor elk transport van kamp Westerbork naar Duitse concentratiekampen in het oosten werd een transportlijst opgesteld. Op die lijst werden de namen, de geboortedata en soms het laatste woonadres van de gedeporteerden genoteerd. De lijsten gingen met het transport mee, maar er werden duplicaten gemaakt ten behoeve van de kampadministratie. Daarnaast is er een boek bewaard gebleven waarin van alle transporten de vertrekdata en het aantal gedeporteerden is vermeld.

Een belangrijk onderdeel van de kampadministratie vormt de Westerbork-cartotheek. De cartotheek is niet de originele cartotheek die door de Duitsers werd bijgehouden. Bij aankomst werden van de nieuwe kampingezetenen de persoonlijke gegevens genoteerd in een kaartsysteem door de kampleiding. Dit kaartsysteem is door de Duitsers waarschijnlijk naar Duitsland gebracht. Kampingezetenen die bij de administratie werkten hebben echter in het geheim een aantal duplicaten gemaakt van dit kaartsysteem. Eén kopie daarvan is bewaard gebleven, gedupliceerd en overgebracht naar onder andere het Nederlandse Rode Kruis en het NIOD. 

Naast deze stukken zijn nog een aantal stukken aanwezig betreffende geboorten, huwelijken en overlijden; verklaringen van gemengd gehuwden; gegevens over de sterkte van het kamp, stukken betreffende zieken en kinderen. 

Collectie Kamp Westerbork (1942-1945), de opsporing van Joodse vermisten (1945-1972) en de plaatsingslijst van het Centraal Vluchtelingenkamp (1939-1942), 1939-1972. 3099 omslagen.

Op de website www.kamparchieven.nl is een overzicht geplaatst van de archieven van of met betrekking tot het kamp Westerbork.

Zie ook het Bestuursarchief gemeente Westerbork.