Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de Nederlandse regering te Londen enkele besluiten voorbereid, die arrestatie en berechting van politieke delinquenten mogelijk maakten. Bij de geleidelijke bevrijding van Nederland vanaf 1944 vonden de eerste arrestaties plaats. Eén van de consequenties van deze arrestaties was dat in de zorg voor de kinderen van deze politieke delinquenten diende te worden voorzien. In eerste instantie werd deze zorgtaak ondergebracht bij het Militair Gezag (M.G.), sectie XIV.
In de vergadering van 22 augustus 1945 besloot de Ministerraad, dat de zorg voor kinderen van gedetineerden die om politieke redenen waren gedetineerd uiteindelijk zou ressorteren onder het ministerie van Justitie.
Voorloper
Militair Gezag, afdeling Jeugdzorg, sectie XIV: Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
Inrichting van de organisatie
Tijdens de periode van bestaan waren bij het BBJ werkzaam:
Referendaris, hoofd van het Bureau:
dr. L.H.M. Berger (29 september 1945)
Hoofdcommies:
Jhr. mr. H.P. van der Mieden (1 februari 1948)
Commiezen:
J.M.J. de Haan (1 januari 1947)
Jhr. mr. H.P. van der Mieden (01-01-1947 tot 01-02-1948)
Adjunct-commiezen:
M. Muste (21 januari 1947)
H. de Jonge (16 juni - 1948)
J.K. Kleij (1 november 1947)
De minister van Justitie werd bijgestaan door een curatorium. Dit college van toezicht, bijstand en advies werd op 27 juni 1946 door minister Kolfschoten geïnstalleerd. Nadien werd de taak van het curatorium overgedragen aan het Algemeen College van Toezicht, Bijstand en Advies voor het Rijkstucht- en Opvoedingswezen.
Op landelijk niveau was in de uitvoering van de Bijzondere Jeugdzorg een onderverdeling gemaakt per provincie. Aan het hoofd van de provinciale inspectie stond een inspecteur. Onder deze provinciale inspecties werkten de districts-inspecties.
Positie binnen de organisatie
Ministerie van Justitie
Zevende afdeeling
Bureau D. Bijzondere Jeugdzorg
Subbureau Inspectie
Subbureau Financiën
Subbureau Materieel en Personeel
Subbureau Secretarie
Subbureau Kaartregister
Doelstelling
Opvang van en zorg voor de opvoeding van kinderen van geïnterneerde politieke delinquenten, vanaf 1946 eveneens voor ‘de minderjarige politieke delinquenten’.
Bevoegdheden
Bepalen van beleid ten aanzien van (en de uitvoering van) de maatschappelijke zorg voor kinderen van politieke delinquenten.
Taken
Opvang van en zorg voor kinderen van geïnterneerde politieke delinquenten in tehuizen voor de Bijzondere Jeugdzorg en toezicht op kinderen bij daarvoor in aanmerking komende (pleeg-)gezinnen.
De districts-inspecties waren belast met het toezicht op de gezinsverpleging.
In de periode 1944-1945 diende voor 20.000 kinderen opvang geregeld te worden: circa 8.000 kinderen werden ondergebracht in tehuizen voor de Bijzondere Jeugdzorg en circa 12.000 kinderen werden ondergebracht bij pleeggezinnen.
Vanaf 1946 kwam de zorg van het BBJ ook beschikbaar voor ‘minderjarige politieke delinquenten’.
In de periode 1946-1949 zijn circa 2500 jeugdige politieke delinquenten ondergebracht in tehuizen en circa 2800 jeugdige politieke delinquenten kregen gezinsverpleging.
Al op 26 september 1945 werd door de Ministerraad Binnenlands Bestuur het besluit genomen de zorg van de kinderen van politieke delinquenten met ingang van 1 november 1945 over te dragen aan het ministerie van Justitie. Met ingang van 1 januari 1946 kwamen de kosten ten laste van het ministerie van Justitie.
Bergh, V. van den en M.W.M.M. Gruythuysen, Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Bureau Bijzondere Jeugdzorg (7e Afdeling), 1945-1949 (1950).
Verslag van het Bureau Bijzondere Jeugdzorg van de 7e Afdeling van het Ministerie van Justitie. 1 november 1945-20 februari 1949 (Den Haag 1950).
Bergh, V. van den en M.W.M.M. Gruythuysen, Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Bureau Bijzondere Jeugdzorg (7e Afdeling), 1945-1949 (1950).
Omvang: 20 pagina’s. De inventaris bevat een historische en archivistische inleiding (blz. 5-14)
Omvang
8,2 meter
Aantal inventarisnummers
115 inventarisnummers
Archiefordening
Alfabetisch
Thematisch
Anders
Toelichting
Een deel van het archief is geordend per provincie en per instelling.
Informatiedrager
papier
Openbaarheid
niet openbaar
Verloren geraakt
Er zijn archiefdelen verloren geraakt.
Het archief van het Bureau Bijzondere Jeugdzorg is zeer fragmentarisch. Op een enkele uitzondering na, vertonen ook de archieven van de provinciale inspecties en tehuizen hiaten. Van de provinciale inspectie Friesland en de daaronder ressorterende tehuizen voor de Bijzondere Jeugdzorg ontbreken de archieven.
Selectie en vernietiging
Niet bekend
Analytische beschrijving van het archief
Het archief van het Bureau Bijzondere Jeugdzorg bestaat uit een aantal seriematig geordende bestanddelen. Het archief bevat onder andere:
registratiekaarten betreffende persoons- en verblijfsgegevens van pleegkinderen in tehuizen voor de Bijzondere Jeugdzorg en in de gezinsverpleging
(een incomplete serie) dossiers inzake instelling, inrichting en opheffing van tehuizen voor de Bijzondere Jeugdzorg
verslagen van inspectiebezoeken aan tehuizen voor de Bijzondere Jeugdzorg
stukken betreffende de overdracht van de zorg voor kinderen van om politieke redenen geïnterneerde ouders aan particuliere instellingen en aan pleeggezinnen
accountantsrapporten inzake de administratieve controle van de provinciale inspecties en tehuizen voor de Bijzondere Jeugdzorg
nota’s van het (wnd) Hoofd van de 7e Afdeling van het Ministerie van Justitie aan de secretaris-generaal en circulaires aan provinciale inspecties en directeuren van tehuizen voor Bijzondere Jeugdzorg
stukken betreffende de samenstelling van het eindverslag van het Bureau Bijzondere Jeugdzorg van de 7e Afdeling van het Ministerie van Justitie
Dit archiefdeel van het Bureau Bijzondere Jeugdzorg is zeer incompleet.
Deelarchieven/ gedeponeerde archieven
Er bevinden zich noch originele archivalia van andere archiefvormers noch gedeponeerde archieven in dit archief.
Archiefstukken van organisatie/persoon in andere archieven
Het verbaalarchief van het ministerie van Justitie 1873-1955 bevat archiefbescheiden van Bureau Bijzondere Jeugdzorg.
In de periode 1915-1955 werd door het ministerie één algemeen, chronologisch geordend verbaal gevormd. Per afdeling werden toegangen, zoals agenda's, indices en klappers bijgehouden
Inventaris van de archieven van het Ministerie van Justitie: Verbaalarchief, (1853) 1915-1955 (1963); Kabinetsarchief, (1907) 1915-1940. Nationaal Archief (Den Haag 1988).
Omvang: 299 pagina’s. De inventaris bevat een archivistische inleiding (blz. 5-13).
Indices op toegang
Agenda's
Indices
Klappers
Omvang
1068,1 meter
Aantal inventarisnummers
10147 inventarisnummers
Archiefordening
Chronologisch
Informatiedrager
papier
Openbaarheid
beperkte openbaarheid
Toelichting
Het archief is beperkt openbaar. Inzage van stukken die betrekking hebben op nog levende personen is alleen toegestaan voor wetenschappelijk onderzoek na toestemming van de directeur Nationaal Archief. Publicatie van de gegevens is pas mogelijk na toestemming van het Nationaal Archief.
Stukken uit het kabinetsarchief die jonger zijn dan 50 jaar zijn ter inzage nadat de minister van Justitie een machtiging heeft verleend.
Verloren geraakt
Niet bekend
Selectie en vernietiging
Niet bekend
Analytische beschrijving van het archief
Een gedeelte van het archief van het Bureau Bijzondere Jeugdzorg maakt deel uit van het verbaalarchief van het ministerie van Justitie 1915-1955. Ook na de overdracht van de archiefbescheiden aan het Nationaal Archief is de scheiding tussen beide archiefbestanddelen aangehouden. De inventaris biedt een uitgebreide 'gebruiksaanwijzing' voor het verrichten van onderzoek in het verbaalarchief.
Het verbaalarchief van het ministerie van Justitie over de periode 1915-1955 is destijds grotendeels centraal opgeborgen. Agenda’s, indices en klappers werden per afdeling bijgehouden. Enkele afdelingen, waaronder de zevende afdeling D, Bijzondere Jeugdzorg, tijdvak 1945-1946, vormden hierop een uitzondering. Zij hielden een afzonderlijk verbaalarchief bij. Archiefbescheiden van Bureau Bijzondere Jeugdzorg (7e Afdeling D) zijn raadpleegbaar middels de agenda's, indices en klappers.
Plaatsingslijst Agenda’s, indices en klappers 1915-1955 (1958) 7e Afdeling D:
Inv. nr.
15956
Agenda
1945-1946
(ingekomen)
15957
Agenda
1946
15958
Agenda
1947
15959
Agenda
1948
15960
Index
1945-1946
A-J
15961
Index
1945-1946
K-Z
15962
Index
1947
A-K
15963
Index
1948
15964
Agenda-Index
1949
15965
Klapper
1945-1946
A-Z
15966
Klapper
1948
A-Z
15967
Klapper-Index
1945-1946
A-Z
Verbalen van de 7e Afdeling D (Bureau Bijzondere Jeugdzorg)
(Stukken van een latere datum zijn te vinden in het centrale archief vanaf inv. nr. 2727 e.v.):
Doos 14267
Minuten e.d.
1945
26-30 November
Doos 14268
Minuten e.d.
1945
1-29 December
Doos 14269
Minuten e.d.
1946
2-19 Januari
Doos 14270
Minuten e.d.
1946
21 Januari-5 Februari
Doos 14271
Minuten e.d.
1946
6-16 Februari
Doos 14272
Minuten e.d.
1946
18-28 Februari
Doos 14273
Minuten e.d.
1946
1-14 Maart
Doos 14274
Minuten e.d.
1946
15-25 Maart
Doos 14275
Minuten e.d.
1946
26 Maart-5 April
Doos 14276
Minuten e.d.
1946
6-13 April
Doos 14277
Minuten e.d.
1946
15-24 April
Doos 14278
Minuten e.d.
1946
25 April-6 Mei
Doos 14279
Minuten e.d.
1946
7-14 Mei
Doos 14280
Minuten e.d.
1946
15-22 Mei
Doos 14281
Minuten e.d.
1946
25-31 Mei
Doos 14282
Minuten e.d.
1946
1-11 Juni
Doos 14283
Minuten e.d.
1946
12-20 Juni
Doos 14284
Minuten e.d.
1946
21-29 Juni
Doos 14285
Minuten e.d.
1946
1-6 Juli
Doos 14286
Minuten e.d.
1946
8-15 Juli
Doos 14287
Minuten e.d.
1946
16-28 Juli
Doos 14288
Minuten e.d.
1946
29 Juli-5 Augustus
Doos 14289
Minuten e.d.
1946
6-17 Augustus
Doos 14290
Minuten e.d.
1946
19-28 Augustus
Doos 14291
Minuten e.d.
1946
29 Augustus-10 September
Doos 14292
Minuten e.d.
1946
11-21 September
Doos 14293
Minuten e.d.
1946
23-30 September
Doos 14294
Minuten e.d.
1946
1-4 October
Doos 14295
Minuten e.d.
1946
5-11 October
Doos 14296
Minuten e.d.
1946
12-18 October
Doos 14297
Minuten e.d.
1946
19-23 October
Doos 14298
Minuten e.d.
1946
24 October-4 November
Doos 14299
Minuten e.d.
1946
5-9 November
Deelarchieven/ gedeponeerde archieven
Het archief bevat noch originele archivalia van andere archiefvormers, noch gedeponeerde archieven.
Archiefstukken van organisatie/persoon in andere archieven
Inventaris van de archieven van het Ministerie van Justitie: Verbaalarchief, (1853) 1915-1955 (1963); Kabinetsarchief, (1907) 1915-1940. Nationaal Archief (Den Haag 1988).