In september 1956 benaderde het Internationaal Auschwitz Comité (IAC) te Wenen, Nederlandse overlevenden van Auschwitz met het verzoek vrouwen te zoeken die wilden getuigen tegen arts C. Clauberg, berucht om zijn medische experimenten in Auschwitz. Bovendien wenste het IAC dat in alle landen nationale kampcomités werden opgericht. Begin september 1956 kwamen tien joodse overlevenden bijeen in café-restaurant De Roode Leeuw aan het Damrak in Amsterdam: Annetje Fels, Eva en Jacques Furth, Ro en Lou Corper, Elly en David van Geens, Saar en Manus Neter en J. Alvares Vega. Daar richtten zij het Nederlands Auschwitz Comité op.
Voorloper
In 1952 waren er al enkele initiatieven om de Auschwitzperiode te herdenken. Begin 1952 haalde een Nederlandse delegatie een urn op met as en lichaamsresten uit Auschwitz. Dit leidde tot de oprichting van het 'Comité Herdenking Auschwitz' dat als taak had een plek te vinden voor de urn. Wegens onenigheid over bestemming van de urn werd een tweede commissie ingesteld: 'Initiatiefcomité Bijzetting Urn Auschwitz' onder leiding van Arie van Namen. Omdat ook dit comité het niet eens kon worden, werd een derde comité opgericht: 'Comité Bijzetting Urn Auschwitz'. Uiteindelijk werd besloten de urn op de Oosterbegraafplaats in Amsterdam te plaatsen, vlakbij het grafmonument van de Februaristakers.
Rechtsvorm
Stichting
Inrichting van de organisatie
Het bestuur bestond anno 2009 uit:
Jacques Grishaver (voorzitter)
Elly Touwen-Bouwsma (vice-voorzitter)
Naomi Koster (secretaris)
Ronald van den Berg (penningmeester)
Ido Abram
John van Cleef
Loes Glasius
Bob Hilderink
Marjon de Klijn
Hendrien Kloots
Bertje Leuw
Herbert Sarfatij
Zoni Weisz
Doelstelling
Het algemene uitgangspunt van het Nederlands Auschwitz Comité is inhoud geven aan de zinspreuk "Nooit meer Auschwitz".
Het Nederlands Auschwitz Comité heeft daartoe de volgende doelstellingen:
het herdenken van de Holocaust en het overdragen van kennis daarover.
het bevorderen van het algemene beginsel van non-discriminatie, alsook de handhaving van de grondrechten, zoals weergegeven in artikel 1 van de Nederlandse Grondwet.
het ageren tegen grove schendingen van mensenrechten.
Taken
Betrokken geweest bij de totstandkoming van de Wet Uitkering Vervolgingsslachtoffers (WUV)
Actievoeren tegen de vrijlating van oorlogsmisdadigers als de Drie van Breda
Organiseren van de jaarlijkse Holocaust Memorial Day, de Auschwitz Herdenking bij het Nationaal Auschwitzmonument en de jaarlijkse ‘Nooit meer Auschwitz Lezing’
Verzorgen en/of begeleiden van georganiseerde reizen naar Auschwitz en andere kampen in Polen
Financiële ondersteuning van projecten via het Steunfonds Nederlands Auschwitz Comité
Contact onderhouden met het Internationaal Auschwitz Comité
Reageren op actuele ontwikkelingen die de grondrechten dreigen aan te tasten
Ver weg en toch dichtbij. Overlevenden en jongeren bezoeken samen Auschwitz-Birkenau (Amsterdam 1996).
Van 1956-1991: Nederlands Auschwitz Comité. Mededelingenblad van het Nederlands Auschwitz Comité. Dit blad verscheen zes maal per jaar. Vanaf 1991 voortgezet als Auschwitz bulletin. Verscheen in eerste instantie zes maal per jaar, later vijf en vervolgens vier maal per jaar.
Een selectie van publicaties over het NAC:
Withuis, J., Na het kamp. Vriendschap en politieke strijd (Amsterdam 2005).
Withuis, J., 'Een documentaire in zwart-wit. Het NAC tussen Koude Oorlog en Psychotrauma', in: C. Kristel (eindred.), Met alle geweld. Botsingen en tegenstellingen in burgerlijk Nederland (Amsterdam 2003).
Bijl, M., Nooit meer Auschwitz! Het Nederlands Auschwitz Comité, 1956-1996 (Bussum 1997).
De inventaris is in 2008 vervaardigd door R. de Vos.
Omvang
1,5 meter
Archiefordening
Alfabetisch
Chronologisch
Toelichting
In 2006 besloot het NAC dat het archief zou worden overgedragen aan het NIOD. Een gedeelte van het archief lag al bij het Gemeentearchief Amsterdam, wat na overleg, als eerste is overgebracht naar het NIOD. Vervolgens is het materiaal dat bij dhr. H. Sarfatij, secretaris van het NAC, lag overgebracht. Bij het vormen van de nieuwe inventaris is ervoor gekozen de stukken uit beide archieven samen te voegen. Hierdoor is enigszins van de originele indeling afgeweken. Voor de stukken betreffende de reizen naar Polen is een aparte rubriek gemaakt, aangezien dit een wezenlijk onderdeel is van de activiteiten van het NAC. De correspondentie is zowel in chronologische als in alfabetische volgorde bewaard door het comité. Hiervan is niet afgeweken in de inventaris, waardoor sommige mappen alfabetisch zijn ingedeeld, terwijl andere een chronologische volgorde aanhouden.
Informatiedrager
papier
Openbaarheid
beperkte openbaarheid
Toelichting
Het archief is in zijn geheel beperkt openbaar, met uitzondering van de inventarisnummers 219, 221 en 223.
Selectie en vernietiging
Tijdens de bewerking van het archief zijn de dubbelen vernietigd.
Analytische beschrijving van het archief
Het archief bestaat voornamelijk uit correspondentie en vergaderstukken. Daarnaast zijn er stukken te vinden over de oprichting van het NAC en de oprichting van de Stichting Steungroep Nederlands Auschwitz Comité. Verder bevat het archief vergaderstukken, financiële jaarverslagen, reisverslagen en stukken zowel betreffende de urn met as, bijgezet op de Nieuwe Oosterbegraafplaats, als het Auschwitzmonument.
![[Plaatje niet gevonden]](https://www.oorlogsgetroffenen.nl/media/av_cache/986_200x.jpg "klik op de afbeelding voor een hogere resolutie")