1870-1949. Op 8 oktober 1870 vond de eerste algemene vergadering van het NIRK plaats. Op 20 mei 1942 werd het NIRK op bevel van de Japanse militaire autoriteiten ontbonden. Ondanks de liquidatie van het Centraal Comité konden veel plaatselijke comités hun werk tijdens de oorlog voortzetten. Op de laatste dag van 1945 werd het NIRK opnieuw opgericht en zou werkzaam zijn tot de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949.
Oprichters
Nederlandse Rode Kruis
Aanleiding voor oprichting
Op voorstel van gouverneur-generaal Mijer en naar aanleiding van de Frans-Duitse oorlog werd in 1870 het Centraal Comité in Nederlandsch-Indië van de Nederlandsche Vereeniging tot het Verleenen van Hulp aan Zieke en Gewonde Krijgslieden in Tijd van Oorlog opgericht. Het Centraal Comité was een afdeling van het Nederlandse Rode Kruis. In 1920 werd de naam gewijzigd in Afdeeling Nederlandsch Indië van de Vereeniging het Nederlandsche Roode Kruis. In 1939 verkreeg de Indische afdeling van het Nederlandse Rode Kruis bij de statutenwijzigingen de naam het Nederlandsch-Indische Roode Kruis.
voorzitter van het centraal comité en algemene zaken: P.J. Gerké.
Penningmeester: W. Alons.
Hoofd Medische dienst: R.J. Prins.
Secretaris: A. Bos.
Hoofd van het Centraal Informatie Bureau: S. van Schie.
Bestuur per oktober 1946
Voorzitter en voorzitter van het centraal comité en algemene zaken: E.M. Ramaer-Sibbenga Mulder.
Hoofd Speciale zaken: W.F.C. van Hattum.
Penningmeester: W. Alons.
Hoofd Medische dienst: R.J. Prins.
Secretaris: A. Bos.
Hoofd van het Centraal Informatie Bureau: S. van Schie.
Bestuur eind 1949
Secretaris: Th.C.A. Nass.
Thesaurier: H.C.W. Gockinga.
Hoofd Medische afdeling: C.P. van Leersum.
J.G.A. ten Siethoff.
M. Slamet.
R. Bunjamin.
Kho Tjok Khing.
P.C.E. Sprangers.
Inrichting van de organisatie
Centraal comité.
Afdeling Algemene zaken.
Afdeling Speciale zaken.
Medische dienst.
Bevoorradingsdienst/afdeling Centrale Bevoorrading.
Afdeling Inspectie en Mobiele teams.
Centraal Informatie Bureau.
Daarnaast waren er teams die medische en andere hulp verleenden waar dit noodzakelijk was.
Medische teams.
Voedingsteams.
Repatriëringsteams: Deze teams werden vanwege de omvang van de benodigde hulpverlening toegevoegd aan de Repatriëringsdienst.
Bevolkingsteams.
Mobiele teams.
Specialistische teams.
Bloedtransfusieteams.
Sociale verzorgingsteams.
Positie binnen de organisatie
Het NIRK was een onderafdeling van het Nederlandse Rode Kruis.
Doelstelling
In tijd van oorlog het lot van den gekwetsten en zieken krijgsman, onverschillig tot welke nationaliteit hij behoort, te helpen verzachten; in tijd van vrede alles voor te bereiden om daarvoor steeds gereed te zijn.
Taken
In de eerste weken na de bevrijding lag de nadruk bij verlenen van hulp door het NIRK bij de bevolking. Na enkele weken verschoof het zwaartepunt van de hulpverlening naar de ex-geïnterneerden. Nadat de hulpverlening aan ex-geïnterneerden in omvang af nam, breidde de hulpverlening aan de bevolking zich weer uit.
De hulpverlening bestond uit het:
Regelen van specialistische hulp.
Aanvoeren van voedsel, medicijnen en kleding.
Zorgdragen voor repatriëring.
Oprichten van ziekenhuizen.
Verzorgen van de opleiding voor verplegend personeel.
Oprichten en in stand houden van EHBO-posten, vaste en mobiele poliklinieken en noodhospitals.
Organiseren van een bloeddonordienst.
Uitrusten van transportcolonnes.
Verzorgen van ziekenvervoer.
Verstrekken van medicijnen in samenwerking met de Dienst Volksgezondheid.
Organiseren van gaarkeukens.
Verlenen van bijstand op sociaal-medisch terrein.
Verstrekken van inlichtingen over zieke, gewonde, gesneuvelde en overleden krijgsgevangenen en burgergeïnterneerden. Verzamelen van namen van krijgsgevangenen.
Mobiele teams: het regelen van huisvesting, bevoorrading, zorg voor hygiëne, onderwijs, welfare en voorlichting, daar waar hulp werd gevraagd of waar inspectie duidelijk maakte dat hulp noodzakelijk was.
Bergen, L. van, 'Hulp als middel. Het Rode Kruis in Indonesië medio 1945 - medio 1946', in: E. Touwen-Bouwsma en P. Groen, Tussen Banzai en Bersiap. De afwikkeling van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië (Den Haag 1996), 59-71.
Bergen, L. van, Voor ònze jongens een sigaar. Een geschiedenis van het Nederlandsch-Indisch Roode Kruis (1870-1945) (Nijmegen, Leersum 1993).
Het archief van het NIRK is na de soevereiniteitsoverdracht verdwenen
Analytische beschrijving van het archief
Het archief van het NIRK was volgens zeggen uitgebreid en goed geordend. Na de soevereiniteitsoverdracht werd het archief aangeboden aan het hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis, dat er in eerste instantie niet veel belangstelling voor had. Daarna werd het aangeboden aan het Instituut voor de Tropen dat het aanbod accepteerde. Het hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis kwam dit te weten en bleek daarna toch interesse te hebben voor het archief van het NIRK. Daarna is er niets meer over de kwestie en het archief vernomen gehoord.