Afdeling Maatschappelijke Zorg van het ministerie van Binnenlandse Zaken; onderafdeling MZ II

Minister van Binnenlandse Zaken: mr. dr. P.J. Witteman

De ondersteuning van armlastigen in Nederland werd geregeld door de Armenwet van 1912. De traditionele armenzorg viel vòòr 1948 onder de afdeling Armwezen (afd. A) van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Als gevolg van de Tweede Wereldoorlog kwam de zorg van hulpbehoevenden onder druk te staan. Anders dan voorheen deden grote groepen mensen in nood een beroep op de hulpverlening. Voor deze nieuwe groepen hulpbehoevenden was in april 1945 de afdeling Hulpverlening Oorlogsslachtoffers en Evacuatiezaken (HO) ingesteld. Om de activiteiten op het terrein van de zorg voor deze groepen hulpbehoevenden te coördineren werden bij ministeriële beschikking van 19 december 1947 met ingang van 1 januari 1948 de afdeling Armwezen en de afdeling Hulpverlening Oorlogsslachtoffers en Evacuatiezaken opgeheven en werd de afdeling Maatschappelijke Zorg (MZ) ingesteld. Deze afdeling werd gesplitst in twee onderafdelingen. De onderafdeling MZ I met de bureaus Algemene en Juridische Zaken (AJZ), Organisatie Hulpverlening (OH), het bureau van de Adviseur in Algemene Dienst en de onderafdeling MZ II met de bureaus Hulpverlening Oorlogsslachtoffers (bureau 4 of HO) en de Verdeling Woonruimte (bureau 5).

Personeelsleden van de afdeling Maatschappelijke Zorg:

• Dr. J.Th.A.H. van der Putten, Administrateur; vanaf 1951 Raadadviseur, chef Maatschappelijke Zorg II 

• Mr. W. Schoonderbeek, Referendaris, hoofd bureau Algemene en Juridische Zaken, tevens waarnemend chef Maatschappelijke Zorg I 

• J.M. Hardeman, Referendaris (met persoonlijke titel van administrateur), chef van het Bureau Verdeling Woonruimte 

• Mr. H.M. Vries, Administrateur, chef Maatschappelijke Zorg I 

• Mr. O.H. Wehrmeyer, Hoofdcommies Bureau Algemene en Juridische Zaken 

• A.J.J. van der Spoel, Commies Bureau Algemene en Juridische Zaken 

• H.J.L. van Gennip, Commies Bureau Algemene & Juridische Zaken en Commies Bureau Organisatie Hulpverlening 

• mej. A.C. Karres, Commies Bureau Algemene en Juridische Zaken 

• mej. M. Ouderkerk, Adjunctcommies Bureau Algemene en Juridische Zaken 

• E.C.A. Benthem, Hoofdcommies, hoofd van het Bureau Organisatie 

• W.J. Hutjes, Hoofd Bureau Organisatie Hulpverlening Nederlanders in Duitsland (Arnhem) 

• mej. C.R. Cohen, Adjunctcommies Bureau Organisatie Hulpverlening 

• A.F. Momberg, Adjunctcommies Bureau Organisatie Hulpverlening 

• G.B.J. Vermeulen, Adviseur in Algemene Dienst met de persoonlijke titel van Rijksinspecteur gemeentefinanciën 

• W.Tj. Priso, Commies Bureau van de Adviseur in Algemene Dienst; vanaf 1949 toevoeging: gedetacheerd bij de Dienst voor Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Binnenlandse Zaken 

• W.A.F. Kessler, Hoofdcommies, inspecteur Bureau Hulpverlening Oorlogsslachtoffers 

• J. Wondergem, Hoofdcommies (vanaf 1951 Hoofdcommies A) Bureau Hulpverlening Oorlogsslachtoffers 

• M.J.A.P.E. Rutten, Hoofdcommies Bureau Hulpverlening Oorlogsslachtoffers 

• P.H.J. Bouman, Commies Bureau Hulpverlening Oorlogsslachtoffers 

• A. Kortenoeven, Adjunctcommies Bureau Hulpverlening Oorlogsslachtoffers 

• G.H.H. Bekkers, Commies Bureau Verdeling Woonruimte 

• mej. A.A. van Ginkel, Commies Bureau Verdeling Woonruimte 

• P. de Winter, Adjunctcommies Bureau Verdeling Woonruimte

• Ministerie van Binnenlandse Zaken
  • Afdeling Maatschappelijke Zorg
    • Onderafdeling Maatschappelijke Zorg I
    • Onderafdeling Maatschappelijke Zorg II

De volgende taken, indertijd toegekend aan de afdeling HO, werden aan de onderafdeling MZ II toegewezen:

• Zorg voor verzetsslachtoffers
• Zorg voor oorlogsslachtoffers
• Zorg voor gerepatrieerden
• Geldelijke en maatschappelijke hulp aan degenen die als gevolg van de oorlog of optreden van de bezetter niet in staat waren in hun levensonderhoud te voorzien
• Doelmatige verdeling van woonruimte
• Zorg voor onmaatschappelijken

Sociale zorg

Wetgeving

• Verzetsdeelnemers Nederland algemeen

• Vervolgingsslachtoffers Nederland algemeen

• Burger-oorlogsgetroffenen Nederland algemeen

• Krijgsgevangenen algemeen

• Oorlogsgetroffenen uit Nederlands-Indië algemeen

• Zeelieden met vaarplicht algemeen

• Tweede generatie algemeen

• Repatrianten uit Europa
• Repatrianten uit Nederlands-Indië

Algemene Oorlogsongevallenregeling (Indië) (1942)

Algemene Oorlogsongevallenregeling Indonesië (1948)

Beschikking Binnenlandse Zaken 24 januari 1952

Regeling nopens de geldelijke verzorging der oorlogsslachtoffers (1944)

Regeling Hulpverlening Oorlogsslachtoffers 1940-1945 (1950)

Wet Buitengewoon Pensioen 1940-1945 (1947)

Wet Buitengewoon Pensioen Zeelieden-oorlogsslachtoffers (1947)

Nederland

Nederlands-Indië

Den Haag (NL)

De afdeling was gevestigd in Den Haag.

• Afdeling Hulpverlening Oorlogsslachtoffers en Evacuatiezaken
• Centraal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers

• Inventaris van het archief van de afdeling Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (1946) 1948-1952 (Winschoten [Centrale Archief Selectiedienst] 1985). 

• Blom, F., e.a., De afdeling maatschappelijke zorg (ministerie van Binnenlandse Zaken) 1948-1952. Literatuurrapport (Winschoten [CAS] 1984). 

• Frederiks, K.J., Op de bres 1940-1944. Overzicht van de werkzaamheden aan het Departement van Binnenlandsche Zaken gedurende de oorlogsjaren (Den Haag, 1945).

• Houwaart, D. (red.), Fragmenten uit de geschiedenis van Binnenlandse Zaken (’s-Gravenhage 1979).

• Houwaart, D., en H. van der Linde (red.), Fragmenten uit de geschiedenis van Binnenlandse Zaken 2 dln. (herdruk; 's-Gravenhage 1986). 

• Valk, L.A. van der, Van pauperzorg tot bestaanszekerheid: een onderzoek naar de ontwikkeling van de armenzorg in Nederland tegen de achtergrond van de overgang naar de Algemene Bijstandswet, 1912-1965 (Rotterdam 1986).

• IJsselmuiden, P.G. van, Binnenlandse Zaken en het ontstaan van de moderne bureaucratie in Nederland, 1813-1940 (Kampen, 1988).

• Plannen voor en uitvoering van hulpverlening aan getroffenen in Nederland
• Wetgeving-inleiding